2. 7. Walka o ustrój i granice Polski w ostatnim etapie wojny
1. Podczas II wojny światowej został odbudowany polski ruch komunistyczny
a. organizacje komunistyczne współpracowały z ZSRS i były uzależnione od Józefa Stalina
b. na terenie Związku Sowieckiego powstał Związek Patriotów Polskich (ZPP)
c. na terenie okupowanego kraju powstały:
– Polska Partia Robotnicza (PPR) – została utworzona 5 stycznia 1942 r.
– Gwardia Ludowa (GL) – organizacja zbrojna Polskiej Partii Robotniczej
– w nocy z 31 XII 1943 na 1 I 1944 r. GL została przekształcona w Armię Ludową (AL)
– w nocy z 31 XII 1943 na 1 I 1944 r. komuniści utworzyli Krajową Radę Narodową z Bolesławem Bierutem na czele
d. 21 VII 1944 r. komuniści utworzyli Polski Komitet Wyzwolenia Narodowego (PKWN)
– przewodniczącym PKWN został socjalista Edward Osóbka-Morawski
– 22 VII 1944 r. został ogłoszony tzw. Manifest, w którym PKWN ogłosiło się jedynym rządem polskim
– siedzibą PKWN był Lublin – stąd określenie „Polska lubelska” dla początków rządów komunistycznych w Polsce
2. 31 XII 1944 r. PKWN został przekształcony w Rząd Tymczasowy Rzeczypospolitej Polskiej
a. Edward Osóbka-Morawski został premierem
b. w skład Rządu Tymczasowego weszli przedstawiciele trzech partii uzależnionych od PPR:
– Polskiej Partii Socjalistycznej (PPS)
– Stronnictwa Ludowego (SL)
– Stronnictwa Demokratycznego (SD)
3. W wyniku ofensywy styczniowej w 1945 r. Armia Czerwona opanowała zachodnie ziemie Rzeczypospolitej
4. W dniach od 4 do 11 II 1945 r. odbyła się konferencja Wielkiej Trójki w Jałcie na której zapadłych decyzje dotyczące Polski:
a. decyzje dotyczące ustroju politycznego Polski
– decyzja o utworzeniu Tymczasowego Rządu Jedności Narodowej
– po zakończeniu wojny w Polsce miały się odbyć demokratyczne wybory
b. decyzje dotyczące granic:
– wschodnia granica Polski miała przebiegać na tzw. linii Curzona – Polska traciła Kresy Wschodnie
– Polska miała otrzymać rekompensatę terytorialną kosztem Niemiec
5. Represje władz komunistycznych wobec Polskiego Państwa Podziemnego
a. Komendant Główny AK gen. Leopold Okulicki 19 I 1945 r. rozwiązał Armię Krajową
b. jednocześnie utworzono bardziej zakonspirowaną organizację „Niepodległość” („Nie”)
c. władze Polskiego Państwa Podziemnego w marcu 1945 r. zostały podstępnie uwięzione przez NKWD
d. działacze Polskiego Państwa Podziemnego w czerwcu 1945 t. zostali bezprawnie osądzeni w tzw. procesie szesnastu
e. na kary więzienia zostali skazani między innymi:
– ostatni Delegat Rządu RP na Kraj – Jan Stanisław Jankowski
– przewodniczący Rady Jedności Narodowej – Kazimierz Pużak
– były Komendant Główny AK – gen. Leopold Okulicki
6. 28 VI 1945 r. został utworzony Tymczasowy Rząd Jedności Narodowej (TRJN)
a. w TRJN zdecydowaną przewagę miała PPR i partie od niej uzależnione
b. premierem rządu został Edward Osóbka-Morawski
c. były premier polskiego rządu emigracyjnego – Stanisław Mikołajczyk został wicepremierem