1. 16. Organy kontroli państwowej, ochrony prawa i zaufania publicznego

 

I. Najwyższa Izba Kontroli (NIK)

1. Najwyższa Izba Kontroli jest naczelnym organem kontroli państwowej, która:

a. działa na zasadzie kolegialności – jej kierowniczym organem jest Kolegium Najwyższej Izby Kontroli

b. jest niezależna od administracji publicznej

c. podlega bezpośrednio sejmowi

– jest zobligowana do przeprowadzenia kontroli na zlecenie sejmu lub jego organów

– składania corocznego sprawozdania sejmowi ze swojej działalności i informacje o wynikach kontroli

– składa sejmowi analizę wykonania budżetu państwa

2. Organizacja Najwyższej Izby Kontroli

a. pracami Najwyższej Izby Kontroli kieruje prezes NIK-u

– jest wybierany przez sejm za zgodą senatu na 6-letnią kadencję

– prezesowi NIK-u przysługuje immunitet

b. struktura organizacyjna

– podział na departamentu ze względu na zakres spraw podlegających kontroli

– podział delegatury działające na terenie województw

3. Izba kontroluje:

a. działalność organów administracji rządowej, Narodowego Banku Polskiego, państwowych osób prawnych i innych państwowych jednostek organizacyjnych pod względem:

– legalności

– gospodarności

– rzetelności

– celowości

b. działalność organów samorządu terytorialnego, komunalnych osób prawnych i innych komunalnych jednostek organizacyjnych pod względem:

– legalności

– gospodarności

– rzetelności

c. działalność niepublicznych jednostek organizacyjnych i podmiotów gospodarczych, jeżeli podejmą się one wykonywania zadań publicznych pod względem:

– rzetelności

– legalności

d. jednym z najważniejszych zadań NIK-u jest coroczna kontrola wykonania budżetu państwa

 

II. Rzecznik Praw Obywatelskich (RPO)

1. Rzecznik Praw Obywatelskich jest jednoosobowym konstytucyjnym organem kontrolnym, powołanym specjalnie i wyłącznie w celu strzeżenia praw i wolności obywatelskich określonych w konstytucji i innych aktach prawnych

2. Status prawny Rzecznika Praw Obywatelskich

– jest powoływany przez sejm za zgodą senatu na pięcioletnią kadencję

– odpowiada wyłącznie przed sejmem

– jest chroniony przez immunitet karny

– jest zobligowany do zachowania apolityczności – zakaz przynależności do partii politycznej i piastowania innego stanowiska z wyjątkiem stanowiska profesora szkoły wyższej

3. Zadania i uprawnienia Rzecznika Praw Obywatelskich

– RPO podejmuje działania na podstawie skargi lub z inicjatywy obywatelskiej

– RPO bada, czy na skutek działalności organów i instytucji państwa nie nastąpiło naruszenie praw obywatelskich

– w przypadku ich stwierdzenia zwraca się do właściwych organów państwowych z wnioskiem o podjęcie stosownych kroków

– RPO przedstawia sejmowi i senatowi doroczne sprawozdanie ze swej działalności oraz o stanie przestrzegania wolności i praw człowieka i obywatela

 

III. Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji (KRRiT)

1. Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji jest konstytucyjnym kolegialnym i pluralistycznym organem państwowym, stojącym na straży wolności słowa, prawa do informacji oraz interesu publicznego w radiofonii i telewizji

2. KRRiT składa się z 5 członków wybieranych na sześcioletnią kadencję

– dwóch wybiera prezydent

– dwóch wybiera sejm

– jednego wybiera senat

3. Zadania KRRi T

a. udzielanie zezwoleń na działalność komercyjnych stacji radiowych i telewizyjnych

b. powoływanie rad nadzorczych w telewizji i radiofonii publicznej

c. rozdzielanie środków pochodzących z abonamentu radiowo-telewizyjnego

d. stanie na straży wolności słowa i prawa do informacji

e. Rada przedstawia Sejmowi, Senatowi i prezydentowi doroczne sprawozdanie ze swojej działalności oraz informacje o podstawowych problemach telewizji i radiofonii.

 

IV. Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów (UOKiK)

1. Prezes UOIiK jest centralnym organem administracji państwowej

2. Do zadań Prezesa UOKiK należy:

a.  kształtowanie polityki antymonopolowej, np.:

– prowadzenie administracyjnych postępowań antymonopolowych

– kontrolowanie procesów koncentracji przedsiębiorstw

b.  kształtowanie polityki ochrony konsumentów, np.:

–  prowadzenie postępowań w sprawach dotyczących praktyk naruszających zbiorowy interes konsumentów

–  prowadzenie postępowań w sprawach dotyczących bezpieczeństwa produktów służących ochronie zdrowia konsumentów