1. 08. Władza wykonawcza - Rada Ministrów

I. Skład i organizacja  Rady Ministrów

1. Rada Ministrów jest kolegialnym organem władzy wykonawczej

2. Skład

a. Prezes Rady Ministrów (premier)

– stoi na czele rządu i kieruje jego pracami

– koordynuje pracę członków rządu

– kieruje i organizuje pracę terenowych organów administracji

– sprawuje nadzór nad samorządem

b. wiceprezesi Rady Ministrów

c. ministrowie

– minister jest naczelnym organem władzy wykonawczej

– ministrowie kierują określnymi działami administracji państwowej (tzw. resortami) lub

– wykonują zadania zlecone przez premiera (tzw. minister bez teki)

d. przewodniczący komitetów określonych w ustawach (np. Komitetu Badań Naukowych i Komitetu Integracji Europejskiej)

3. Stały Komitet Rady Ministrów –  rozpatruje uwagi do projektów  rządowych

4. Rada Legislacyjna –  opiniuje projekty aktów prawnych

5. Kancelaria Rady Ministrów –  urząd zajmujący się obsługą rządu

 

II. Tryb powoływania i odwoływania Rady Ministrów

1. Zasady powoływania

a. premiera i ministrów mianuje prezydent, ale gabinet z nich utworzony musi cieszyć się zaufaniem sejmu

b. trzy warianty powoływania Rady Ministrów

– wariant I (prezydencki) – prezydent desygnuje premiera, który wybiera ministrów, a sejmu udziela wotum zaufania większością bezwzględną głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów

– wariant II (sejmowy) – posłowie wybierają premiera, a na jego wniosek ministrów; sejmu udziela wotum zaufania większością bezwzględną w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów

– wariant III (prezydencki) prezydent powołuje premiera, który wybiera ministrów, a sejmu udziela wotum zaufania zwykłą większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów

– gdyby trzeci wariant nie zakończył się powołaniem rządu, prezydent obligatoryjnie skraca kadencję Sejmu i zarządza nowe wybory parlamentarne.

c. siła polityczna rządu zależy od jego zaplecza politycznego,

– rząd większościowy

– rząd koalicyjny

– rząd mniejszościowy

2 . Zasady odwoływania Rady Ministrów i ministrów

a. rząd podaje się po dymisji każdorazowo po ukonstytuowaniu się po wyborach parlamentarnych nowego sejmu

b. nieuchwalenie przez sejm wotum zaufania

c. rezygnacja prezesa Rady Ministrów – prezydent może dymisji nie przyjąć

d. wyrażenie wotum nieufności przez sejm rządowi, premierowi lub ministrowi

– tzw. konstruktywne wotum nieufności – wniosek musi zawierać nazwisko nowego premiera

– wniosek musi być złożony przez co najmniej 46 posłów

– wniosek może być poddany pod głosowanie dopiero po upływnie 7 dni od momentu jego zgłoszenia

– sejm wyraża Radzie Ministrów wotum nieufności większością konstytucyjnej liczby posłów (za musi głosować co najmniej 231 posłów)

– w przypadku nieuchwalenia wotum zaufania, następne może zostać zgłoszone dopiero po trzech miesiącach, chyba że nowy wniosek o zgłosi co najmniej 115 posłów

e. złożenie premiera z urzędu na mocy wyroku Trybunału Stanu

f. Odpowiedzialność Rady Ministrów i członków Rady Ministrów

– odpowiedzialność polityczna – wotum nieufności (patrz. pkt. 6.d.)

– odpowiedzialność konstytucyjna – postawienie członka Rady Ministrów w stan oskarżenia przed Trybunałem Stanu

wniosek o postawienie przed Trybunałem Stanu może złożyć co najmniej 1/4 posłów (115) lub Prezydent RP

decyzja zapada, jeśli zagłosuje za nią co najmniej 3/5 ustawowej liczby posłów (276)

 

III. Uprawnienia i zadania Rady Ministrów

1. Rada Ministrów posiada prawo inicjatywy ustawodawczej

2. Wykonywanie ustaw

3. Wydawania rozporządzeń

4. Kontrolowanie i koordynowanie prac organów administracji państwowej

5. Uchwalanie projektu budżetu i kierowanie jego wykonaniem

6. Ochrona interesów skarbu państwa

7. Zapewnienie bezpieczeństwa wewnętrznego państwa oraz porządku publicznego

8. Sprawowanie ogólnego kierownictwa w stosunkach z innymi państwami i organizacjami międzynarodowymi

9. Zapewnienie bezpieczeństwa zewnętrznego kraju i ogólne kierowanie obronnością

IV. Stany nadzwyczajne

1. Stan  nadzwyczajny – instytucja prawna stosowana w sytuacji szczególnego zagrożenia bezpieczeństwa i istnienia bytu państwa, polegająca na odstąpieniu od określonego w konstytucji systemu sprawowania władzy oraz zastosowaniu szczególnych środków, niezbędnych do likwidacji zagrożenia

2. Rodzaje stanów wyjątkowych w Polsce:

a. stan wojenny

– może być wprowadzony w przypadku zagrożenia zewnętrznego, napaści zbrojnej lub w związku z realizacją podpisanych przez Polskę umów międzynarodowych

– stan wojenny jest wprowadzany przez prezydenta na wniosek rady ministrów, w ciągu 48 godzin musi go przedłożyć sejmowi, który może go uchylić bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów

b. stan wyjątkowy

– stan wyjątkowy może zostać wprowadzony w przypadku zagrożenia konstytucyjnego ustroju państwa, bezpieczeństwa obywateli lub porządku publicznego

– wprowadzany jest w takim samym trybie, jak stan wojenny

– może trwać nie dłużej niż 90 dni i może być przedłużony tylko raz o 60 dni

c. stan klęski żywiołowej

– może być wprowadzony w przypadku katastrofy naturalnej lub poważnej awarii technicznej