1. 14. Sądownictwo powszechne i szczególne w Polsce

1. Sąd Najwyższy

a. Sąd najwyższy to organ sądowy sprawujący nadzór nad działalnością sądów powszechnych i wojskowych

b. skład:

– pierwszy prezes – mianowany przez prezydenta spośród kandydatów zgłoszonych przez Zgromadzenie Ogólne Sędziów Sądu Najwyższego

– prezesi pięciu izb Sądu Najwyższego – powołuje ich prezydent na wniosek pierwszego prezesa Sądu Najwyższego

– sędziowie Sądu Najwyższego – powoływani są przez prezydenta na wniosek Krajowej Rady Sądownictwa

c. Izby Sądu Najwyższego

– Izba Karna

– Izba Cywilna

– Izba Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

– Izba Kontroli nadzwyczajnej i spraw publicznych

– Izba Dyscyplinarna

d. najważniejsze funkcje Sądu Najwyższego

– rozpoznawanie kasacji i skarg kasacyjnych wznoszonych od prawomocnych orzeczeń sądów odwoławczych

– interpretowanie przepisów prawnych

– udzielanie odpowiedzi na pytania prawne formułowane przez sądy

– opiniuje projekty aktów prawnych, dotyczących funkcjonowania sądów

– rozpatrywanie protestów wyborczych i stwierdzanie ważności

- wyborów do sejmu i senatu

- wyborów na prezydenta

- referendum ogólnokrajowego i konstytucyjnego

2. Sądy powszechne

a. rozstrzygają sprawy z zakresu prawa karnego, cywilnego, rodzinnego, prawa pracy oraz ubezpieczeń społecznych

b. hierarchia sądów powszechnych

– sądy rejonowe (przy sądach rejonowych funkcjonują sądy grodzkie, zajmujące się wykroczeniami)

– sądy okręgowe

– sądy apelacyjne

3. Sądy administracyjne

a. zadania sądów administracyjnych:

– kontrola działania organów administracji publicznej

– rozstrzyganie sporów między organami samorządu a samorządem a jednostkami administracji państwowej

– rozstrzyganie sporów między obywatelami a jednostkami administracji

– orzekanie o zgodności z ustawami uchwał organów samorządu terytorialnego

b. sądy administracyjne są dwuinstancyjne

– Wojewódzki Sąd Administracyjny

– Naczelny Sąd Administracyjny

4. Sądy wojskowe

a. sądy wojskowe rozpatrują przestępstwa popełnione przez żołnierzy służby czynnej

b. sądy wojskowe są dwuinstancyjne

– wojskowe sądy garnizonowe

– wojskowe sądy okręgowe

 

3. Środki odwoławcze od wyroków sądów

a. apelacja

– jest zwyczajnym środkiem odwoławczym od nieprawomocnych wyroków sądów pierwszej instancji

–  są rozpatrywane przez sądy drugiej instancji

–  prawo do złożenia apelacji mają wszystkie strony postępowania w ciągu 14 dni od daty doręczenia orzeczenia sądu pierwszej instancji

–  zaskarżony wyrok może być utrzymany, uchylony lub zmieniony

b. kasacja – nadzwyczajny środek zaskarżenia prawomocnego wyroku sądu drugiej instancji w sprawach karnych

c. skarga kasacyjna – nadzwyczajny środek zaskarżenia prawomocnego wyroku sądu drugiej instancji w sprawach cywilnych

d. kasacja nadzwyczajna

– może być wniesiona przez Prokuratora Generalnego, Naczelnego Prokuratora Wojskowego, Rzecznika Praw Obywatelski i Rzecznika Praw Dziecka

– może być wniesiona w przypadku rażącego naruszenia prawa