3. 2. Podstawowe zasady systemu prawa

 

1. Zasada hierarchiczności – relacja wyższości lub niższości (podporządkowania) danej normy prawnej

– akty niższej rangi muszą być zgodne z aktami wyższej rangi

– akty niższego szczebla mogą być wydawane wyłącznie na podstawie upoważnienia udzielonego w akcie wyższego szczebla

– zmiana aktu prawnego może być dokonane wyłącznie przez wydanie nowego aktu tej samej mocy

2. Zasada spójności systemu prawnego – dążenie do likwidacji niezgodności:

a. sprzeczności logicznych (merytoryczna niezgodność wzorów postępowania wyznaczonych przez dwie normy)

b. przeciwieństw logicznych (różne normy nakazują podmiotowi prawa różne zachowania, niemożliwe do jednoczesnego wykonania)

c. prakseologicznych (występują, gdy zachowanie zgodne z jedną normą niweluje skutek zachowania zgodnego z inną normą)

d. reguły kolizyjne – trzy sposoby rozwiązywania sprzeczności norm:

– porządku hierarchicznego – norma wyższa uchyla normę niższą

– porządku czasowego – norma późniejsza uchyla normę wcześniejszą (starszą)

– porządku treściowego – norma szczegółowa uchyla normę ogólną. 

3. Zasada zupełności systemu prawnego

a. system prawa powinien regulować wszystkie sprawy uznane za ważne

b. za lukę w pawie uznaje się niezamierzony przez ustawodawcę brak regulacji

4. Praworządność 

a. praworządność to przestrzeganie prawa przez organy państwa

b. państwo prawa

– w odniesieniu do obywateli obowiązuje zasada: wszystko, czego prawo nie zabrania, jest dozwolone

– w odniesieniu do organów władzy państwowej obowiązuje zasada: wszystko, co nie jest dozwolone, jest zabronione – organy władzy mogą działać wyłącznie na podstawie prawa oraz w jego granicach

 

5. gwarancje praworządności

a. gwarancje ustrojowe:

– trójpodział władzy

– pluralizm polityczny

– gwarancja przestrzegania praw człowieka i obywatela

– prymat instytucji pochodzących z wyboru na instytucjami biurokratycznymi

b. gwarancje legislacyjne – związane ze sposobami stanowienia prawa – np. zasada hierarchiczności

c. gwarancje proceduralne – związane ze sposobem stosowania prawa – np. kontrola sądów niższej instancji przez sądy wyższej instancji

d. gwarancje procesowe – związane z przebiegiem procesu sądowego – np. niezawisłość sędziowska, prawo do obrony, domniemanie niewinności