5. 1. Świat w przededniu I wojny światowej

 

I. Główne ogniska zapalne na świecie na przełomie XIX i XX w.

1. Polityka imperialna II Rzeszy

a. wzrost potęgi gospodarczej Niemiec

b. wzrost wpływów niemieckich na Bliskim Wschodzie

– podróż Wilhelma II do Turcji – 1898 r.

– budowa linii kolejowej Berlin-Stambuł-Bagdad

c. plany budowy niemieckiego imperium kolonialnego

d. plan rozbudowy floty wojennej

2. Konflikt o Maroko

a. pierwszy kryzys marokański – 1905 r.

– niemiecka próba rozbicia przymierza francusko-angielskiego poprzez przeciwstawienie się zajmowaniu Maroka przez Francję

– konferencja międzynarodowa uznała Maroko za strefę wpływów Francji i Hiszpanii

b. drugi kryzys marokański – 1911 r.

– wybuch powstania przeciw sułtanowi

– włączenie się do konfliktu Niemiec pod pretekstem ochrony mniejszości niemieckiej

– zawarcie umowy o utworzeniu protektoratu Francji w Maroku

– w zamian Niemcy otrzymali od Francji część Konga

3. „Kocił bałkański”

a. sytuacja na Bałkanach

– pogłębiająca się słabość Turcji

– walka o wpływy mocarstw: Austro-Węgier, Rosji i Wielkiej Brytanii

– mocarstwowe aspiracje Serbii – plan budowy Wielkiej Serbii

– uzyskanie przez Bułgarię niepodległości – 1908 r.

–  formalna aneksja Bośni i Hercegowiny przez Austro-Węgry (1908 r.) – faktycznie były w ich posiadaniu od 30 lat

– powstanie Ligi Bałkańskiej – przymierze Serbii, Czarnogóry, Bułgarii i Grecji – 1912 r.

– powstanie niepodległej Albanii – 1912 r.

b. pierwsza wojna bałkańska (X 1912 –  V 1913 r.)

– atak Ligi Bałkańskiej na Turcję – 1912 r.

– pokój w Londynie (utrata przez Turcję terenów europejskich, powstanie Albanii, Bułgaria otrzymała Trację)

c. druga wojna bałkańska (VI-VIII 1913 r.)

– wojna Bułgarii z dotychczasowymi sojusznikami: Serią i Grecją z o podział łupów

– klęska Bułgarii

– znaczne straty terytorialne Bułgarii na mocy pokoju w Bukareszcie

 

II. Powstanie przymierzy polityczno-militarnych

1. Trójprzymierze

a. układ Niemiec i Austro-Węgier z 1879 r.

b. przystąpienie do sojuszu Włoch – 1882 r.

2. Trójporozumienie

a. układy rosyjsko-francuskie z lat 1891-1894

b. układ angielsko-rosyjski – entente cordiale (serdeczne porozumienie) – 1904 r.

– zawarcie układu wobec wzrostu zagrożenia ze strony Niemiec mimo konfliktów kolonialnych

– polubowne załatwienie sporów w koloniach – Francja objęła Maroko swoim protektoratem, a Wielka Brytania uzyskała wolną rękę w Egipcie

c. przystąpienie do ententy Rosji – 1907 r.

– polubowne załatwienie sporów miedzy Rosją a Wielką Brytanią o podział stref wpływów na Bliskim Wschodzie

– jednoznacznie antyniemiecki charakter trójporozumienia