Materiały do nauki historii i wiedzy o społeczeństwie

3. 2. Republika rzymska

I. Ustrój polityczny Rzymu republikańskiego

1. Obalenie monarchii w Rzymie

a. bunt arystokracji przeciwko rządom etruskim

b. wygnanie Tarkwiniusza Pysznego

2. Ustanowienie republiki – 509 r. p.n.e.

a. obowiązki obywateli:

– służba wojskowa

– płacenie podatku (tributum)

b. ustrój oligarchiczny – rządy wywodzącej się z rodów patrycjuszowskich arystokracji

c. urzędy:

– zasada kadencyjności

– zasada kolegialności

– zasada nieodpłatności

d. monopol patrycjuszy na sprawowanie urzędów

3. Władze republiki

a. urzędy:

– konsulowie [ liktorzy]

– pretorzy

– kwestorzy

– edylowie

– cenzorowie

– dyktator

b. komicja – zgromadzenia ludowe

– komicja kurialne – procedury formalne (zatwierdzanie wyboru urzędników; sprawy testamentowe)

– komicja centurialne – organizacja według statusu majątkowego (wybór konsulów i pretorów)

– komicja tribusowe – organizacja terytorialna (wybór kwestorów i edylów; stanowienie prawa)

– zgromadzenia plebejskie (od 494 r. p.n.e.) 

c. senat

– 300 senatorów

– składał się z urzędników po zakończeniu kadencji

– stał na straży przestrzegania prawa

– doradzał urzędnikom

– zapewniał ciągłość władzy w państwie

II. Walka plebejuszy z patrycjuszami o zrównanie w prawach

1. Secesja jako forma walki o prawa

2. etapy poszerzania praw plebejuszy:

a. 494 r. p.n.e. – pierwsza secesja:

– ustanowienie trybuna ludowego

– ustanowienie zgromadzenia plebejskiego

b. 449 r. p.n.e. – druga secesja

– Prawo XII Tablic

c. zmiany wywalczone V i IV w. p.n.e.

– zniesienie zakazu małżeństw między patrycjuszami a plebejuszami

– dostęp do urzędów

III. Społeczeństwo rzymskie w okresie republiki

1. Podział na patrycjuszy i plebejuszy.

2. Wykształcenie się na przełomie IV i III w. p.n.e. nobilowie (nobilitas)

3. Niewolnicy [ gladiator]

4. Wyzwoleńcy

Opracowanie tematu: Ustrój polityczny republiki rzymskiej

Galeria ilustracji: Ustrój polityczny republiki rzymskiej