7. 6. Integracja europejska po II wojnie światowej
I. Idee zjednoczenia w historii Europy.
1. Imperium Romanum jako wzór dla późniejszych inicjatyw integracji europejskiej.
2. Chrześcijaństwo jako czynnik integrujący Europę.
3. Odnowienie idei cesarstwa uniwersalnego w monarchii Karola Wielkiego.
4. Rzeczpospolita Obojga Narodów jako realizacja idei federacyjnej
5. Powstanie na początku XIX wieku systemu napoleońskiego
6. Koncepcja Paneuropy w okresie międzywojennym
a. Coudenhove-Kalergi – koncepcja Paneuropy jako federacji państw europejskich
b. Aristide Briand – koncepcja powołania federacji europejskiej
– państwa tworzące federację miały zachować niepodległość
– federacja miała działać w oparciu o Ligę Narodów
– proces integracji miał się rozpocząć od integracji gospodarczej – unia celna
– z federacji miały być wykluczone ZSRR i Turcja
II. Dwubiegunowa integracja po II wojnie światowej
1. Utworzenie przez państwa komunistyczne Rady Wzajemnej Pomocy Gospodarczej (RWPG) – 1949 r.
2. Plan Marshalla – Program odbudowy Europy
a. pomoc Stanów Zjednoczonych dla zniszczonych państw europejskich
– udzielanie kredytów
– dostarczanie surowców
– pomoc żywnościowa
b. do programu nie przystąpiły ZSRR i kraje pozostające w strefie jego wpływów – między innymi Polska i Czechosłowacja
c. w celu realizacji Planu Marshalla została utworzona Organizacja Europejskiej Współpracy Gospodarczej
d. program pomocy był realizowany przez 4 lata, od kwietnia 1948 do czerwca 1952 r.
3. Koncepcje integracji europejskiej
a. koncepcja federalistyczna – dążenie do tworzenia federacji państw
b. koncepcja funkcjonalistyczna – integracja państw poprzez współpracę na czterech płaszczyznach:
– gospodarczej
– społecznej
– kulturalnej
– politycznej
c. realizacja jej miała polegać na tworzeniu organizacji o określonych funkcjach i celach
4. Integracja państw Europy Zachodniej – patrz punkt III
III. Integracja państw Europy Zachodniej
1. ogłoszenie planu Schumana
a. autorem planu był Jean Monnet
b. plan koordynacji całego przemysłu ciężkiego Francji i Niemiec oraz innych państw chętnych
2. podpisanie traktatu paryskiego o powołaniu Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali (EWWiS) – 18 IV 1951 r. (wszedł w życie 23 VII 1952 r.)
a. sygnatariusze:
– Francja
– Republika Federalna Niemiec (RFN)
– Włochy
– Belgia
– Holandia
– Luksemburg
b. organa EWWiS:
– dziewięcioosobowa Wysoka Władza
– Rada Ministrów EWWiS – tworzyli ją przedstawiciele rządów krajów należących do EWWiS
– Zgromadzenie EWWiS – składający się z 78 deputowanych zalążek parlamentu
– Trybunał Sprawiedliwości
3. traktaty rzymskie – 25 marca 1957 r. (weszły w życie 1 stycznia 1958 r.)
a. utworzenie Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej (EWG)
tworzenie wspólnego rynku
tworzeni unii celnej
b. utworzenie Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej (Euratom)
c. traktat o fuzji – powołanie wspólnych organów dla wszystkich trzech wspólnot:\
– Rada
– Komisja
4. pogłębianie integracji
a. pierwsze powszechne wybory do Parlamentu Europejskiego – 1979 r.
b. utworzenie Europejskiego Systemu Walutowego – (1979 r.)
– wprowadzenie jednostki walutowej ecu (1979 r.)
– wprowadzenie nowej jednostki walutowej – euro (1999 r.)
5. zawarcie Porozumienia w Schengen – 1985 r. – układ o stopniowym znoszeniu kontroli na wspólnych granicach
6. podpisanie Jednolitego aktu europejskiego – 1986 r.
a. zawierał plany utworzenia wspólnego rynku wewnętrznego (swobodny przepływ towarów, osób, usług i kapitału)
b. rozszerzał proces integracji europejskiej o politykę regionalną, ochronę środowiska i badania naukowe
c. reformował funkcjonowanie organów wspólnot
7. Traktat z Maastricht – 7 lutego 1992 r.
a. utworzenie Unii Europejskiej
b. plany budowy:
– unii gospodarczej
– unii monetarnej
– unii politycznej
c. struktura Unii Europejskiej miała się opierać na trzech filarach:
– pierwszy filar – wspólna polityka gospodarcza (w ramach Wspólnoty Europejskiej, EWWiS i Euratomu)
– drugi filar – wspólna polityka zagraniczna
– trzeci filar – współpraca w dziedzinie sprawiedliwości i spraw wewnętrznych
d. wprowadzenie obywatelstwa Unii Europejskiej
7. Poszerzanie integracji europejskiej
a. w 1973 r. do wspólnot przystąpiły: Dania, Irlandia i Wielka Brytania
b. w 1981 r. Grecja
c. w 1986 r. Hiszpania i Portugalia
d. w 1995 r. do Unii Europejskiej przystąpiły Austria, Szwecja i Finlandia
e. w 2004 r. Cypr, Czechy, Estonia, Litwa, Łotwa, Malta, Polska, Słowacja, Słowenia oraz Węgry
f. w 2007 r. Bułgaria i Rumunia
g. w 2013 r. Chorwacja
8. Ojcowie integracji europejskiej
– Konrad Adenauer (RFN)
– Robert Schuman (Francja)
– Alcide De Gasperi (Włochy)
– Jean Monnet (Francja)
9. Inicjatywy integracyjne zakończone niepowodzeniem
a. nieudana próba utworzenia Europejskiej Wspólnoty Obronnej (EWO) – 1953 r.
b. nieudana próba utworzenia Europejskiej Wspólnoty Politycznej (EWP)
III. Inne działania integracyjne w Europie
1. Na mocy tzw. traktatu londyńskiego z 5 maja 1949 r. powstała Rada Europy
2. Utworzenie Europejskiego Trybunału Praw Człowieka
3. Działalność Organizacji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie (OBWE)
a. organy OBWE
– Spotkania Szefów Państw i Rządów
– Rada Ministerialna
– Stała Rada
– Zgromadzenie Parlamentarne
– Przewodniczący
– Forum ds. Współpracy w Dziedzinie Bezpieczeństwa
– Biuro Instytucji Demokratycznych i Praw Człowieka
– Wysoki Komisarz OBWE ds. Mniejszości Narodowych
b. obszary działalności OBWE
– bezpieczeństwo w Europie
– pokojowe rozstrzyganie sporów
– ochrona praw człowieka