Dodaj tę stronę do ulubionych i odwiedzaj ją częściej!!!

 

Hugo Kołłątaj o konfederacjach w dawnej Polsce

Konfederacyja więc w Polszcze nie jest ani formą rządu, ani wzajemnym do obrony przymierzem: ale uważać ją trzeba, jak powstanie, czyli insurekcyją obywatelów w jeden łączący się związek, albo dla zaradzenia gwałtownym Rzeczypospolitej potrzebom, albo dla wstrzymania przemocy rządu, lub poparcia jego słabości, albo dla innych, bądź powszechnych, bądź pod ich pozorem szczególnych widoków (...). Sam tylko szlachcic wolny w Polszcze, sam podnosił konfederacyje; albo dlatego, że nie mając stałej formy rządu nie mógł inaczej nagłym kraju zaradzić potrzebom, albo łudzony od możnych poświęcał się z ochotą ich dumie, interesowi i zemście. Każde bezkrólewie pociągało za sobą konfederacyją, a następnie im bardziej wzmagała się anarchia, tym więcej było podobnych związków. Zaczynały się one na prywatnych zjazdach, złożonych przez tych, którzy umyślili podnieść kofederacyją, potem robiono je po województwach, powiatach i prowincjach, nareszcie związki wojewódzkie, powiatowe i prowincjonalne przez akt osobny łączyły się w jeneralną niby konfederacyją, a pod takowym nazwiskiem stanowiły na sejmach. Każda prawie konfederacja miała swoją szczególną formę, jaką sobie sama dać chciała: w tym wszelako konfederacyi od pospolitych form obradowania, różnica zachodzi, że na nich, nie jednomyślnością, ale większością głosów zapadały prawa.

Teksty źródłowe do nauki historii w szkole, nr 20: Ustrój Polski w XVI-XVIII w., oprac. Wojciech Szczygielski, Warszawa 1960, str. 43

 

A. Jaki to rodzaj źródła historycznego? Uzasadnij odpowiedź.

B. Czym różni się konfederacja od innych form aktywności politycznej szlachty?

C. W jakich okolicznościach i dla realizacji jakich celów zawiązywano węzeł konfederacji?

D. Z jakim wydarzeniem konfederacja była związana najściślej?

E. Wymień kilka przykładów konfederacji wraz z celami, które zamierzano realizować przy ich pomocy.