Rady królewskie we Francji w relacji Spanheima z 1690 r.

Ogólnie o Radach

Jeśli mówimy o Radach, to mamy na myśli tylko te, w których król zwykle zasiada, które obejmują także cały zarząd państwa i które wreszcie odbywają się w gabinecie króla i w jego obecności. Są to następujące cztery: Rada Tajna albo inaczej Rada Ministerialna, bo tylko tak można ją nazwać, Rada Królewska albo inaczej Finansów, Rada Depesz i Rada Sumienia.

O Radzie Ministerialnej i ogólnie o ministrach

Radą Tajną albo Ministerialną jest ta, w której zasiadają tylko osoby piastujące godność ministra stanu. Zbiera się ona w obecności króla, od 10 rano do około południa, regularnie trzy razy w tygodniu, a mianowicie w niedzielę, środę i czwartek, ponadto co piętnaście dni w poniedziałek, tj. wówczas, gdy nie zbiera się Rada Depesz, o której niżej wspominamy.

O charakterze Rady Ministerialnej

W Radzie Ministerialnej rozpatruje się wszystkie najważniejsze sprawy dworów, odpowiedzi, które się tutaj sporządza, jak i instrukcje udzielane ministrom. Obraduje się nad traktatami, sojuszami i korzyściami korony w sto­sunkach z obcymi mocarstwami, wreszcie tutaj proponuje się oraz rozstrzyga to wszystko, co dotyczy zarządu państwa i co może posiadać jakieś znaczenie dla króla, dworu i państwa, jednym słowem, dla spraw wewnętrznych i za­granicznych królestwa.

(…)

O Radzie Depesz i o tych, którzy w niej zasiadają

Rada Depesz należy także do tego rodzaju rad, które odbywają się w ga­binecie króla i w jego obecności. Zbiera się tylko jeden raz na piętnaście dni, w poniedziałek, a mają w niej prawo zasiadać: delfin, książę orleański – brat króla, kanclerz, czterej sekretarze stanu oraz ci, którzy uzyskali prawo oczeki­wania na swoją funkcję.

W Radzie załatwia się sprawy wewnętrzne królestwa i jego prowincji. Sekretarze stanu – stosownie do swoich departamentów – składają raporty dotyczące zarządu lokalnego, prowadzą rejestry decyzji podejmowanych w Radzie i nakazują na tej podstawie odpowiednie załatwienie sprawy. Zauważmy przy tym, że sekretarze stanu składają także sprawozdania na stojąco i w ko­lejności według przyjęcia ich na wspomnianą funkcję, bez względu na tę szczególną rangę, jaką posiadają niektórzy ministrowie spośród nich; ta ranga i funkcja nie ma wszakże znaczenia w opisywanej tu Radzie. (...)

Za: Paweł Cichoń, Michał Hładij, Dorota Malec, Jerzy Malec, Zdzisław Zarzycki, Historia administracji i myśli administracyjnej – wybór źródeł, red. J. Malec, Kraków 2006, str. 38-40

A. Rozstrzygnij, czy przedstawione w źródle rady miały charakter reprezentacji stanowej. Odpowiedź uzasadnij, odwołując się do treści źródła.

B. Porównaj skład personalny Rady Ministerialnej i Rady Depesz.

C. Przedstaw kompetencje Rady Ministerialnej i Rady Depesz.