Postanowienia Soboru Trydenckiego o sztuce

Ponadto obrazy Chrystusa, Bogurodzicy Dziewicy i innych świętych winny być umieszczane i zachowane szcze­gólnie w kościołach, a należna im cześć i szacunek winny im być okazywane, nie dlatego wszakże, iżby miało się wierzyć, że się w nich jakaś boskość czy cnota znajduje i że dlatego mają być otoczone kultem, bądź iżby miało się je o cos prosić, bądź obdarzać je zaufaniem, jak to dawniej czynili poganie, którzy swą wiarę w idolach umieszczali, lecz dlatego, iż cześć im okazywana odnosi się do prawzorów, które one przedstawiają, tak że przez obrazy, które całujemy i przed którymi odkrywamy głowę i padamy na kolana, czcimy Chrystusa i oddajemy szacunek świętym, których one za­wieraj ą podobizny. Zostało to ustalone przez postanowienia soborów, a zwłaszcza drugiego synodu nicejskiego, przeciw nieprzyjaciołom obrazów.

Ponadto niechaj biskupi sumiennie pouczają, iż przez historie tajemnic naszego Zbawienia, przedstawiane w obra­zach i innych wyobrażeniach, ludzie zyskują wiedzę i zo­stają utwierdzeni w artykułach wiary, które należy zacho­wywać w pamięci i ustawicznie czynić przedmiotem me­dytacji. I że z wszystkich świętych obrazów pochodzi ogromna korzyść; nie tylko, że przypominają one ludziom o dobrodziejstwach i darach, jakimi ich Chrystus obsypuje, lecz także dlatego, że poprzez świętych stawiane są przed ludzkimi oczyma boskie cuda i zbawienne przykłady (...). Gdyby w te święte i zbawienne praktyki miały się dostać jakieś nadużycia, święty sobór wyraża żywe pragnienie, ażeby zostały one całkowicie usunięte, żeby więc nie bywały pokazywane przedstawienia fałszywych dogmatów, które mogłyby dla nieuczonych stanowić okazję do poważnych błędów. A jeśli się czasem zdarza – wówczas, gdy jest to użyteczne dla niewykształconego ludu – iż przedstawia się i wystawia na widok publiczny historie i opowieści z Pisma Świętego, niechaj poucza się lud, iż nie dlatego przedsta­wiana jest boskość, by można było ją cielesnymi oczami zobaczyć i barwami lub postaciami wyrazić.

Należy dalej usunąć wszelkie zabobony z praktyki wzywania na pomoc świętych, kultu relikwii i świętych użytku obrazów; należy wyeliminować niegodną chęć zysku oraz unikać wszelkiej zmysłowości, tak aby obrazów nie malowano i nie zdobiono z powabnym wdziękiem (procaci venustate).

Za: Rożek Michał, Blaski i cienie baroku. Seria: Dzieje narodu i państwa polskiego. Kraków 1992

1. Jaki to rodzaj źródła historycznego? Uzasadnij swoją odpowiedź.

2. Scharakteryzuj stosunek soboru trydenckiego do kultu obrazów.

3. Jaką funkcję miały pełnić sztuki plastyczne według wskazań soboru?

4. Jakie ograniczenia nakładał sobór trydencki na artystów w zakresie treści i formy tworzonych przez nich dzieł.

5. Jakie zagrożenia dostrzegał sobór w niewłaściwie stosowanych sztukach plastycznych?