Bitwa pod Trzcianą, 26 VI 1629 r.
Od Pana Hetmana [Stanisława Koniecpolskiego] do Króla Jego Mości [Zygmunta III Wazy] spod Nowej Wsi na pobojowisku, dnia 28 czerwca 1629.
Pobłogosławił Pan Bóg z miłosierdzia swego świętego wojska W.K.Mości, Pana mego miłościwego, dnia wczorajszego z nieprzyjacielem, którego od Kwidzyna ku Królewcowi, aby go opanował, idącego, przeszedszy w Trzcianej zwarliśmy się, gdzie od samego południa aż do samej nocy bitwa z łaski bożej sczęśliwie między naszą a jego jezdą, ponieważ piechota nadążyć nie mogła, trwała. Party nieprzyjaciel do samego Sztumu, który minąwszy ku Malborkowi pospieszył; noc a zmordowanie koni więcej nie dopuściły czynić. Particularia [szczegóły] W.K.Mości, Panu memu miłościwemu, nie piszę, wiedząc o tem, że nie znidzie na tych, od których dostateczną wiadomość wziąść będziesz raczył. To tylko przypominam, że ta część wojska W.K.Mości stawiła się, nemine excepto [nikogo nie wyłączając], jako się dobrym i wiernym żołnierzom W.K.Mości godziło; gdyż żadnej chorągwie nie masz, która by po kilkakroć mężnie z nieprzyjacielem mieszać się nie miała. Wojsko cudzoziemskie [mowa o oddziałach austriackich] wielki valor [wartość] i ochotę swą pokazało, niemniej i to, żeś ich W.K.Mość niedarmo zaciągnąć raczył: legło siła trupa nieprzyjacielskiego na placu, jest do sta i znacznych więźniów, siła ich pobitych i ktoś znaczny zginął, gdyż i o samym Gustawie od więźniów wiadomość jest, że był w wielkim niebezpieczeństwie, jeszcze się tak prędko wiadomości zasiążść nie mogło. Dział skórzanych dziesiątek [lekkie działka w postaci rury żelaznej obciągnięte skórą] porzucić musiał, kornetów [tu: chorągwi] dziesięć wziętych. Szkoda w ludziach W.K.Mości z łaski bożej nie bardzo wielka, krom [oprócz] koni siła bardzo pobitych, siła postrzelanych. A żeśmy wszyscy kopie połamali, nie wątpię, że W.K.Mość wcześnie wojsko swoje opatrzyć niemi każesz. Dziś dla strudzonego wojska staniemy z p. Arnemem [dowódca wojsk austriackich] pod Kwidzyniem, gdzie o dalszym progresie [tu: działania] naszym dostateczne consilium [naradę] uczyniemy itd.
List hetmana Stanisława Koniecpolskiego do króla
Za: Wypisy źródłowe do historii polskiej sztuki wojennej, z. 5: Polska sztuka wojenna w latach 1563-1647, opr. Zdzisław Spieralski i Jan Wimmer, Warszawa 1961, str. 246-248
A. Jaki to rodzaj źródła historycznego? Oceń jego wiarygodność.
B. Na podstawie źródła oraz wiedzy pozaźródowej określ podczas jakiej wojny doszło do bitwy opisanej w źródle.
C. Oceń wynik bitwy.