Opis drugiej bitwy pod Parkanami

Nazajutrz tedy, w sobotę rano, wyciąga się nasze wojska do szyku i cesarstcy, których wtenczas (było) tylko ośmaście tysięcy z nami, bo się byli już elektorowie po­wracali, a te ośmaście tysięcy austryjackie nam asysto­wali. Tureckie też się wojsko sypie, którego nie czter­dzieści, ale pięćdziesiąt było, do którego znowu w nocy spod Bud trzydzieści tysięcy przybyło tak, że się ich ośmdziesiąt tysięcy jeszcze nie będących w wideńskiej okazyji zebrało. Staje tedy w szyku dobrą sprawą wojsko nasze, na które tymże impetem, co i we czwartek, wysunął się Sylistryjski Pasza na kobyle białej, tureckiej, ale cud­nej, siedzący. Wpada na husarską chorągiew hetmana wielkiego i tak dobrze osobą swoją Turków przywiódł na nie, że ledwie naszym kopiji z rękami nie poucinali Turcy, ale mężnie stawiła się ta chorągiew, a do tego blisko pie­choty nasz regiment stojący wydaniem ognia wsparł ich, a cesarscy w rezerwie naszym zostali. Potym też nasi jak się pomknęli i wsiedli na nich, tak ich jak bydło w Dunaj napędzili. Z początku zaś bataliji Król kazał kilkadziesiąt dział wyrychtować do mostu i nadwątlić go. Gdy tedy na most hurmem się Turcy rzucili uciekając, tak się pod niemi załamał w samym środku Dunaju, a który się nie mógł docisnąć do mostu, to wpław w Dunaj puszczał się, ale z rzadka który do brzegu dociągnął, bo się Dunaj od za­wojów i mycek tureckich zabielał tak, jak gdy kwiat na stawie kwitnie. W siedm lat potym, gdy byłem już rot­mistrzem, zdarzył mi był Pan Bóg na podjeździe pod Ka­mieńcem wziąć kilkunastu w niewolę Turków, których z osobna każdego pytałem się, na jakiej był wojnie, a osob­liwie o wideńską i parkańską, jeżeli tam który z nich nie był, i zaklinałem ich na bisurmańską wiarę. Tedy jeden z nich przyznał mi się, że był pod Parkany i że było Tur­ków świżych, co na wideńską nie nadążyli, ośmdziesiąt tysięcy, z których więcej Dunaju nie przepłynęła nad trzysta.

Dyaryusz wideńskiej okazyji Jmci Pana Mikołaja na Dyakowcach Dyakowskiego podstolego latyczewskiego, do druku przygotowali, wstępem i przypisami opatrzyli Józef A. Kosiński, Józef Długosz, Warszawa 1983, str. 81-82

A. Określ, jaki to rodzaj źródła historycznego i oceń wiarygodność autora.

B. Na podstawie wiedzy źródłowej wyjaśnij okoliczności, w jakich doszło do opisanej w źródle bitwy pod Parkanami.

C. Wymień główne fazy bitwy.

D. Wyjaśnij, jaki manewr wojska Jana III Sobieskiego zdecydował o zwycięstwie jego armii.

E. Wyjaśnij, jaki manewr wojsk Jana III Sobieskiego spowodował duże straty po stronie wojsk tureckich.