Konfederacja warszawska

A iż w Rzeczypospolitej naszej jest dissidium [różność] niemałe in causa religionis christianae [w sprawie religii chrześcijańskiej], zabiegając temu, aby się z tej przyczyny między ludźmi seditio [bunt] jaka szkodliwa nie wszczęła, którą po inszych królestwach jaśnie widzimy, obiecujemy to sobie spólnie pro nobis et successoribus nostris in perpetuum sub vinculo iuramenti, fide, honore et conscientiis nostris [za nas i potomków naszych na wieczne czasy pod obowiązkiem przysięgi, uczciwością, honorem i sumieniem naszym], iż którzy jesteśmy dissidentes de religione [różniący się w religii chrześcijańskiej] pokój między sobą zachować, a dla różnej wiary i odmiany w kościelech krwie nie przelewać ani się penować confiscatione bonorum [karać konfiskatą dóbr], poczciwością [pozbawieniem czci] carceribus et exilio [więzieniami i wygnaniem] i zwierzchności żadnej ani urzędowi do takowego progressu [postępowania] żadnym sposobem nie pomagać; i owszem, gdzieby ją kto przelewać chciał, ex ista causa [z tej przyczyny] zastawiać się [tu: występować] o to wszyscy będziem powinni, choćby też za pretekstem dekretu, abo za po­stępkiem jakim sądowym, kto to czynić chciał.

Wszakże i przez tę konfederacyją naszę zwierzchności żadnej panów nad poddanymi ich, tak panów duchownych jako i świeckich nie derogujemy [Nie kasujemy] i posłuszeństwa żadnego poddanych przeciwko panom ich nie psujemy i owszem, jeśliby takowa licentia [samowola] gdzie była sub praetextu religionis [pod pozorem religii], tedy jako zawsze było, będzie wolno i teraz każdemu panu poddanego swego nieposłusznego tam in spiritualibus quam in saecularibus [tak duchownych jak i świeckich] podług rozumienia swego karać.

Teksty źródłowe do nauki historii w szkole, nr 13: Reformacja, oprac. Lech Szczucki i Janusz Tazbir, Warszawa 1960

A. Jaki to rodzaj źródła historycznego?

B. Jakie było najważniejsze postanowienie konfederacji?

C. Jaki był stosunek konfederacji do poddaństwa?

D. Wyjaśnij pojęcia: dekret, konfiskata, konfederacja.

5. Jakie wydarzenia w Polsce i Europie wpłynęły na postanowienia konfederacji warszawskiej?