Stosunek Fryderyka II do religii w świetle jego testamentu politycznego z 1752 r.

Katolicy, luteranie, reformowani, żydzi i wiele innych sekt chrześcijańskich zgodnie obok siebie żyje w moim państwie. Gdyby władca, wiedziony fałszywą gorliwością, wpadł na pomysł nadania uprzywilejowanego

stanowiska jednej z tych religii, od razy powstałyby stronnictwa i wybuchłyby gwałtowne spory. Z wolna rozpoczęłyby się prześladowania, a wreszcie wyznawcy prześladowanej religii opuściliby swą ojczyznę i tysiące poddanych wzbogaciłoby naszych sąsiadów swym przemysłem, powiększając liczbę ich ludności (...). Ja

jestem poniekąd papieżem luteranów i głową Kościoła reformowanego. Mianuję duchownych i żądam od nich jedynie czystości obyczajów i pojednawczości. Udzielam dyspens rozwodowych i jestem pod tym względem bardzo pobłażliwym, gdyż małżeństwo jest w gruncie rzeczy tylko umową obywatelską, którą można rozwiązać, gdy obie strony się na to zgadzają (...).

W Prusiech toleruje się wszystkie inne sekty chrześcijańskie. Ale każdemu, chcącemu rozniecić wojnę domową, zamyka się usta, a nauki nowatorów wydaje się na łup zasłużonej śmieszności (...). Staram się jednak stworzyć między nimi zgodę, tłumacząc im, że są wszyscy obywatelami jednego państwa i że można tak samo kochać człowieka

w czerwonej sukni, jak tego, co nosi i szare odzienie. Staram się żyć w przyjaźni z papieżem, by tym sposobem pozyskać katolików i udowodnić im, że polityka książąt pozostaje taka sama, pomimo że religia, którą wyznają, jest rożna.

Paweł Cichoń, Michał Hładij, Dorota Malec, Jerzy Malec, Zdzisław Zarzycki, Historia administracji i myśli administracyjnej – wybór źródeł, red. J. Malec, Kraków 2006, str. 138

A. Wyjaśnij, z czego wynikała i na czym polegała szczególna pozycja wyznania luterańskiego w państwie pruskim.

B. Przedstaw uzasadnienie Fryderyka II dla jego tolerancyjnej polityki wyznaniowej.

C. Rozstrzygnij, czy w świetle cytowanego dokumentu Prusy były państwem wyznaniowym. Odpowiedź uzasadnij.

D. Na podstawie testamentu politycznego Fryderyka II oraz patentu tolerancyjnego Józefa II porównaj wprowadzoną przez nich politykę wyznaniową.