Śmierć Atahualpy

Markiz don Francisco Pizarro postanowił wysłać do Cajas Sota, aby zobaczył, czy ma tam miejsce jakieś zgromadze­nie, gdyż naprawdę nie chciał Ataualpy zabijać. Almagro i urzędnicy, widząc wyjazd Sota, zasypali markiza naleganiami, a tłumacz ze swej strony przyczyniał się swoimi krętactwami. W końcu przekonali markiza, że Ataualpa musi umrzeć. Markiz był bardzo gorliwy w służbie Jego Królewskiej Mości i wzbudzili w nim taki lęk, że skazał na śmierć Ataualpę wbrew swojej woli. Nakazał, aby uśmiercono go garotą, a po śmierci spalono, z tego powodu, iż miał za żony swoje siostry. Zapraw­dę, niewiele praw ci panowie czytali, bo nie nauczywszy przedtem niewiernego, wydali na niego ten wyrok.

Ataualpa płakał i mówił, aby go nie zabijali i że nie ma Indianina w tym kraju, który by się ruszył bez jego rozkazu, i że mają go w więzieniu, więc czego się boją. Jeśli to robią dla złota i srebra, to on da im dwa razy więcej, niż to, co przyrzekł. Ja sam widziałem, jak markiz płakał z żalu, iż nie może mu życia darować, gdyż lękał się żądań i ryzyka, jakie powstałoby w tym kraju, gdyby Ataualpa się uwolnił.

Ataualpa pouczył swoje żony i Indian, że jeśli jego ciało nie zostanie spalone, będzie mógł do nich powrócić, nawet, gdy go zabiją, bo Słońce – jego ojciec, podniesie go z martwych.

Gdy go wyciągnięto na plac, aby zadać mu garotę, ojciec Vicente de Valverde nauczał go mówiąc, żeby stał się chrześcijaninem, a Ataualpa spytał, czy go spalą, jeśli stanie się chrześcijaninem, i powiedział, że jeśli nie ma być spalony, to chce, by go ochrzcili. Ojciec Vicente ochrzcił go i zadano mu garotę, a następnego dnia pochowano w ko­ściele, który my Hiszpanie mieliśmy w Cajamarce.

Za: Stanisław Grzybowski, Wielka historia świata, T. 6: Narodziny świata nowożytnego 1453-1605, Kraków 2005, str. 162

A. Wyjaśnij, przyczyny i okoliczności skazania na śmierć Atahualpę.

B. Wyjaśnij, jakie znaczenie miało przyjęcie przez Atahualpę chrztu.

C. Na podstawie wiedzy pozaźródlowej wyjaśnij, na czym polegała egzekucja przy pomocy garoty.

D. Rozstrzygnij, czy jego autor uznawał egzekucję Atahualpy za słuszną. Swoją odpowiedź uzasadnij, powołując się na treść źródła.