Kompetencje rajców i ławników w Świdnicy
1. O rajcach. Po pierwsze co rok na św. Michała pięciu rajców, którzy stali wiernie w poprzednim roku na czele miasta, winno wybrać innych pięciu, tak jak to jest zwykłym obyczajem. Tymże (wybranym) poleca się i nakazuje pod przysięgą, aby miastu we wszystkich sprawach i rzeczach wiernie i zgodnie ze swym sumieniem przewodzili.
2. A tych pięciu rajców winno wybrać nowych ławników, których sędzia dziedziczny ma zaprzysiąc, że będą wedle ich sumienia przestrzegać prawa, zarówno wobec biednych jak i bogatych oraz że nie odstąpią od niego ani przez osobiste sympatie ani przez przykrości, ani z żadnego innego powodu.
3. O rzemieślnikach. W tymże samym roku winni wszyscy mistrzowie, rzemiosł za radą rajców wybrać nowych mistrzów (na starszych cechów), którym ma się rozkazać, aby byli rajcom posłuszni i poddani oraz których ma się zaprzysiąc, że będą stali wiernie na czele miasta i ich cechów, tak by byli pożyteczni cechom oraz spokojni i uczciwi wobec miasta
6. O wybrykach (szkodach) na bramach, mostach i innych rzeczach należących do miasta. Wszystkie przestępstwa i wybryki, które są popełniane na umocnieniach, bramach, zamkach, rowach, łańcuchach i innych rzeczach miasta mają rajcy karać i sądzić.
11. O tych, którzy zbierają podatek. Rajcy posiadają władzę mianowania ludzi, którzy zbierają podatek książęcy i miejski. Gdy poborcy go zbiorą winni wraz z rajcami prowadzić rachunek sum zebranych z podatku.
12. O rajcach. Rajcy mają pobierać czynsze i pieniądze miejskie oraz denary zbierane za przekroczenia od rzemieślników , które winni obracać na pożytek i dobro miasta, a gdy rok się skończy mają się przed ich następcami z jednego i drugiego się rozliczyć (...)
19. O ławnikach i ich uprawnieniach. Te są uprawnienia ławników miasta. Gdy mincerz, który monetę (mennicę) kupił, przyniesie i przekaże im ich denary, jak jest to zwykłym i zgodnym z obyczajem oraz odda im ich prawo, to jest każdemu 1 skojec, wtedy powinni oni za radą rajców starszych miasta, wedle wartości denara wszystkie kupna rozpatrywać, rozstrzygać sprawy majątkowe i ustalać miary, tak jak ich rozum i sumienie poucza. Poza tym nie rozważają żadnych przestępstw, lecz rajcy, którzy mają rozpatrywać przestępstwa dotyczące miar.
Teksty źródłowe do nauki historii w szkole, nr 8: Miasta i mieszczaństwo średniowiecza (do schyłku xv w.), opr. Roman Heck, Warszawa 1960, str. 7-8
A. Jako to rodzaj źródła historycznego?
B. Przedstaw sposób powoływano rajców.
C. Wymień kompetencje rajców.
D. Jakie uprawnienia mieli ławnicy?
E. Do kogo należała władza sądownicza w Świdnicy?
F. Jaką pozycję wobec rajców mieli starsi cechów?