Pasowanie na rycerza w XIII wieku według kroniki Jana de Beca

[Jan Bec - autor Kroniki biskupstwa utrechckiego]

Lecz ponieważ ów młodzieniec w czasie wyboru był giermkiem, dlatego z pośpiechem porobiono wszystkie potrzebne przygotowania, aby wedle obrządku chrześcijańskich cesarzy uzyskał charakter rycerza przed otrzymaniem diademu królewskiego w Akwizgranie. A ponieważ bardzo liczni rycerze, zaniechawszy obecnie z oszczędności kosztownych uroczystości, tylko przez uderzenie w kark otrzymują godność rycerską, dlatego wielu, nie znając zasad tego stanu, nie umie należycie pełnić obowiązków rycerskich. Z tej przyczyny (...) postanowiliśmy opowiedzieć, w jaki sposób ów Wilhelm wedle urządzeń chrześcijańskich stał się rycerzem (...) Po przygotowaniu więc wszystkiego w kościele w Kolonii, po ewangelii uroczystej mszy, król czeski zaprowadził wspomnianego giermka Wilhelma przed kardynała, wypowiadając te słowa: Waszej Wielebności, ojcze świątobliwy, przedstawiam tego wybornego giermka, prosząc najpokorniej Waszą Wielebność o przyjęcie jego pobożnego ślubowania, aby godnie mógł wejść w nasze grono rycerzy. Pan zaś kardynał, ubrany w strój pontyfikalny, wytłumaczył owemu giermkowi (...), co to jest rycerz: „Każdy, kto chce być żołnierzem, musi być wielkodusznym, wolnie urodzonym, szczodrym, doskonałym i mężnym (...)Zanim jednakże uczynisz ślubowanie swego stanu, usłyszysz z należną rozwagą zasady reguły. Taką zaś jest reguła stanu rycerskiego: przede wszystkim słuchać codziennie mszy z pobożnym rozpamiętywaniem męki pańskiej; odważnie walczyć w obronie wiary katolickiej, święty kościół wraz z jego sługami uwalniać od jakichkolwiek napastników; wdowy i sieroty wspierać w ich potrzebie; unikać wojen niesprawiedliwych; nie napierać się niesłusznego żołdu; stoczyć pojedynek w obronie każdego niewinnego; uczęszczać na turnieje tylko dla ćwiczeń rycerskich; cesarzowi rzymskiemu albo jego patrycjuszowi z czcią okazywać posłuszeństwo w sprawach świeckich (...) dóbr feudalnych królewskich lub cesarskich wcale nie sprzedawać i żyć nienagannie wobec Boga i ludzi na tym świecie. Jeżeli zaś będziesz przestrzegać tych zasad rycerskiej reguły (...) osiągniesz doczesną cześć na ziemi, a po tym życiu spokój wieczysty w niebiosach”

Po dokonaniu zaś tego kardynał pan położył ręce owego giermka złączone z sobą na mszale, na miejscu, gdzie czytano ewangelię, mówiąc: „Czy pragniesz więc przyjąć rycerski stan w imię Pana i spełniać wedle twej możności regułę, wyjaśnioną ci wedle jej tekstu?” Giermek odparł: „Chcę”. Pan zaś kardynał przedłożył poniższy tekst wyznania giermkowi, który go wobec wszystkich w ten sposób odczytał: „Ja, Wilhelm, holenderskiego rycerstwa książę, świętego cesarstwa wolny wasal, przysięgą zobowiązuję się przestrzegać regułę rycerską w obecności pana mego Piotra (...) kardynała i legata apostolskiego na tę przenajświętszą ewangelię, którą ręką dotykam”. [Odpowiedział] mu kardynał: „To pobożne wyznanie oby było prawdziwym odpuszczeniem Twoich grzechów, Amen”. Po tych słowach król czeski uderzył w kark giermka, mówiąc: „Mianuję cię rycerzem na cześć wszechmocnego Boga i przyjmuję łaskawie do naszego grona” (...)

Po dokonaniu tego w tak uroczysty sposób, nowy rycerz po mszy, przy dźwięku trąb, przy huku bębnów i biciu cymbałów, stoczył z synem króla czeskiego trzykrotną walkę na włócznie, po zakończeniu turnieju, walkę na nagie miecze, urządził wielkimi kosztami trzydniowe uroczystości i szczodrymi darami uczcił wszystkich magnatów.

Teksty źródłowe do nauki historii w szkole. Sytuacja wsi feudalnej do XV w., z. 9,  oprac. Wacław Korta, Warszawa 1959, str. 14-15

Zadania:

1. Jaki to rodzaj źródła historycznego?

2. Wymień elementy ceremoniału pasowania na rycerza, świadczące o jego religijnym charakterze.

3. Wymień obowiązki rycerza, świadczące o jego lojalności wobec władzy świeckiej i władzy kościelnej.

4. Przedstaw czynności ściśle związane z aktem pasowania.

5. Wyjaśnij pojęcie: reguła.