Kronika Nestora o powstaniu Rusi Kijowskiej

(...)

Roku 6370 [862]. Wygnali [Słowienie, Krywicze i inne plemiona] Waregów za morze i nie dali im dani, i poczęli sami władać sobą. I nie było wśród nich sprawiedliwości, i powstał ród przeciw rodowi, i były u nich zwady, i poczęli wojować sami ze sobą. I rzekli sobie: „Poszukajmy sobie kniazia, który by władał nami i sądził

wedle prawa”. I poszli za morze ku Waregom, ku Rusi. Bowiem tak się zwali ci Waregowie – Rusią, jako się drudzy zowią Szwedami, inni Normanami i Anglami, a jeszcze inni Gotami – tako i ci. Rzekli Rusi Czudowie, Słowienie, Krywicze i Wesowie: „Ziemia nasza wielka jest i obfita, a ładu w niej nie ma. Przychodźcie więc rządzić i władać nami”. I wybrali się trzej bracia z rodami swoimi, i wzięli ze sobą wszystką Ruś i przyszli do Słowien najprzód, i siadł najstarszy, Ruryk, w Nowogrodzie, a drugi, Sineus, w Białym Jeziorze, a trzeci, Truwor, w Izborsku. I od tych Waregów przezwała się ziemia ruska. Nowogrodzianie zaś – ci ludzie są wareskiego rodu, a przedtem byli Słowienie. Po dwóch zaś latach umarł Sineus i brat jego Truwor. I objął władzę wszystką sam Ruryk i rozdawał mężom swoim grody – owemu Połock, owemu Rostow, innemu Białe Jezioro. A w tych grodach Waregowie są przybyszami, a pierwsi mieszkańcy w Nowogrodzie – Słowienie, w Połocku – Krywicze, w Rostowie – Mera, w Białym Jeziorze – Weś, w Muromie – Muroma, i tymi wszystkimi władał Ruryk. I byli przy nim dwaj mężowie, nie krewni jego, lecz bojarowie, i uprosili go [by ich puścił] do Carogrodu z rodem swoim. I poszli Dnieprem, i przechodząc mimo, ujrzeli na górze gródek. I spytali: „Czyj to gródek?”. Tamci zaś rzekli: „Byli trzej bracia: Kij, Szczek i Choryw, którzy zbudowali gródek ten i pomarli, a my, ród ich, siedzimy tu, płacąc dań Chazarom”. Askold tedy i Dirzostali w grodzie tym i zgromadzili mnóstwo Waregów, i poczęli władać ziemią polańską [tj. ziemią Polan naddnieprzańskich]. Ruryk zaś w tym czasie władał w Nowogrodzie. (...)

Powieść minionych lat

Za: Dariusz Ostapowicz, Dariusz Szymikowski, Sławomir Suchodolski, Z archiwum Klio, tom 1: Od starożytności do średniowiecza. Teksty źródłowe z ćwiczeniami dla liceum i technikum, Gdańsk 2001, str. 76

A. Przedstaw sytuację polityczną w Rusi przed przybyciem Ruryka.

B. Wyjaśnij, przyczyny przybycia Ruryka do Rusi.

C. Przedstaw organizację państwa wprowadzoną przez Ruryka.