Cztery artykuły praskie
My, burmistrz, rajcy, ławnicy i cały lud miasta Pragi, stolicy królestwa czeskiego i innych wiernych temu królestwu – postanawiamy etc. Niech wiedzą wszyscy wierni chrześcijanie, że królestwo czeskie niezmiennie trwa i z bożą pomocą trwać będzie, na śmierć i życie dokąd tylko można, przy niżej spisanych artykułach.
Po pierwsze: by w królestwie czeskim swobodnie i bezpiecznie głoszono słowo Boże i by księża głosili je bez przeszkód (...)
Po drugie: by Ciało i Krew najświętszego ukrzyżowanego Chrystusa Pana rozdawane były pod postacią chleba i wina, wszystkim wiernym wolnym od grzechu śmiertelnego, jak postanowił Chrystus, Pan i Zbawca (...)
Po trzecie: by [księżom] odebrano i zniesiono ich świecką władzę nad bogactwem i dobrem doczesnym, szkodzącą ich stanowisku, i aby księża dla zbawienia swego wrócili do reguły Pisma św. i żywota apostolskiego, jaki wiódł Chrystus ze swymi apostołami.
Po czwarte: by wszystkie grzechy śmiertelne zwłaszcza jawne, a także inne występki przeciw prawu bożemu karano i potępiono [niezależnie] od stanowiska [grzeszącego]. Śmierci są godni ci co popełniają grzechy i ci co potakują [grzechom takim] jak: rozpusta, obżarstwo, cudzołóstwo, złodziejstwo, grabież, nienawiść, kłamstwo, krzywoprzysięstwo, zbędna praca, czary, żądza bogactw, lichwa; a wśród księży: świętokupstwo, kacerstwo, branie pieniędzy za chrzest, za bierzmowanie, za spowiedź, za komunię, za oleje święte, za wodę [święconą], za mszę, targowanie się, kupowanie lub sprzedawanie mszy, [branie pieniędzy] za msze i modlitwy za zmarłych, od postów, za msze zaduszne i za inne rzeczy, za kazania, za pogrzeb, od [bicia w] dzwony, za poświęcanie kościołów, ołtarzy i kaplic, za probostwa, za stanowiska i prałatury, za dostojeństwa, za odpusty; [dalej] wynikające stąd herezje i hańbiące Kościół Chrystusowy: cudzołóstwo i przeklęte płodzenie synów i córek, inne rozpusty, gniew, kłótnie, zwady, obmowa, pozywanie, dręczenie prostego ludu, ograbianie go, [ściąganie] opłat, danin i ofiar. Każdy sprawiedliwy syn swej matki, kościoła świętego, powinien to wszystko odrzucić, wyrzec się i sprzeciwiać się temu, nienawidzić jak diabła i mieć to w obrzydzeniu [...]
Historia powszechna. XIV–XV w. Wybór tekstów. Oprac. M. Małowist. Warszawa 1954, str. 135-137
1. Jaki to rodzaj źródła historycznego? Uzasadnij swoją odpowiedź.
2. Korzystając z wiedzy pozaźródłowej przedstaw genezę „czterech artykułów praskich”
3. Kto ustanowił „cztery artykuły praskie”?
4. Dokonaj interpretacji postulatu swobodnego głoszenia słowa Bożego?
5. Na czym polega różnica między doktryną katolicką, a drugim punktem „czterech artykułów praskich”?
6. Jakie skutki dla duchowieństwa powodował punkt trzeci? Nazwij sformułowany w nim postulat.
7. Potwierdź lub obal twierdzenie, że husyci uzależniali wymiar kary od stanu i posiadającego majątku osoby sądzonej.