Rola Peryklesa w wojnie peloponeskiej

Nie przestawali się też wszyscy (Ateńczycy) odnosić z niechęcią do Peryklesa, dopóki nie ukarali go grzywną pieniężną. Wkrótce potem, jak to zwykle bywa u ludu, wybrali go strategiem i powierzyli mu prowadzenie spraw państwowych: mniej już byli wrażliwi na osobiste nieszczęścia i uważali, że on najlepiej rozumie potrzeby całego społeczeństwa.

Jak długo bowiem w czasach pokojowych stał na czele państwa, kierował nim umiejętnie, ustrzegł je od niebezpieczeństw i doprowadził do największej potęgi, kiedy zaś przyszła wojna, trafnie ocenił jej znaczenie. Żył w czasie wojny jeszcze przez dwa lata i sześć miesię­cy; po śmierci okazało się tym jaśniej, jak dobrze przewidywał przebieg wojny.

Powiedział bowiem, że Ateńczycy odniosą zwycięstwo, jeśli zachowają spokój, jeśli szczególną troską otoczą flotę, nie będą dążyć do nowych zdobyczy terytorialnych w czasie tej wojny i nie będą miasta narażać na niebezpieczeństwo. Ateńczycy postąpili wprost przeciwnie – podejmowali szkodliwe dla siebie i sprzymierzeńców akcje, niewiele z tą wojną, jak się zdaje, mające wspólnego, popychani ambicją jednostek i ich chęcią zysku. Przedsięwzięcia te, jeśliby się udały, przyniosłyby sławę i zysk poszcze­gólnym jednostkom; nie udały się jednak i naraziły państwo na szkodę.

Perykles wywierał wpływ dzięki swemu autorytetowi i mądrości: będąc bez wątpienia nieprzekupnym z łatwością trzymał lud w ryzach i nie lud nim kierował, ale on ludem. Zdobywając sobie znaczenie jedynie uczciwymi środkami, nie schlebiał nikomu, lecz wykorzystując osobistą powagę, czasem także gniewnie do ludu przemawiał. Ilekroć czuł, że Ateńczyków ponosi niewczesna buta i zuchwałość, potrafił ich zastraszyć, a kiedy znowu bez uzasadnienia wpadali w panikę, dodawał im otuchy. Choć więc z imienia była demokracja, w rzeczywistości były to rządy pierwszego obywatela.

Wśród późniejszych przywódców nie było ludzi wybitnych, lecz każdy starał się być pierwszym; dlatego zaczęli schlebiać ludowi, a niekiedy nawet poświęcali dla tego celu interesy państwa.

Tukidydes, Wojna peloponeska, przeł. Kazimierz Kumanieckie, Warszawa 1988, ss.124-125

1. Jaki to rodzaj źródła historycznego?

2. Ustal roczną datę śmierci Peryklesa.

3. Jakie cechy charakteru Peryklesa podkreśla Tukidydes?

4. Scharakteryzuj wzajemne relacje między Peryklesem a obywatelami Aten.

5. Jak mieli postępować Ateńczycy, żeby zapewnić sobie zwycięstwo w wojnie?