Słowo wstępne w pierwszym numerze „Przyjaciela Ludu”

Rozpoczynamy z dniem dzisiejszym wydawać nowe pisemko ludowe. Potrzebę jego czuliśmy od dawna, ponieważ w Galicji nie ma i nie było dotychczas niezależnego pisma, które by szczerze broniło interesów chłopskich.

Za główne zadanie pisma, stojącego na straży interesów ludo­wych, uważamy pracę w tym kierunku, by lud jak najszerszy przyjmował udział w życiu publicznym. Przy takim jak dotychczas zainteresowaniu się tym życiem, nigdy nie nabędzie on ani zrozumienia swych interesów i potrzeb, ani poczucia godności i obo­wiązków obywatelskich. Dlatego też, wbrew zwyczajnym pisemkom dla ludu zajmować się będziemy przede wszystkim sprawami publicznymi począwszy od spraw gminy i wioski, czytelni i szkoły, kółka rolniczego i straży ochotniczej do spraw całego narodu i całej ojczyzny.

Wzywając i nawołując włościan do współdziałania w sprawach kra­jowych, będziemy współdziałanie to uważali za niezupełne i niedosta­teczne, dopóki najwybitniejsi przedstawiciele ludu nie wejdą do sejmu i rady państwa i tam nad polepszeniem doli chłopskiej, a więc nad do­brem kraju, nie będą czuwać i radzić. Ku temu idąc celowi, będziemy się starali, by lud zdawał sobie sprawę z położenia swego i sam głos w swoich interesach zabierał.

Nie potrzebujemy dodawać, że mówić będziemy całą prawdę, chociażby ona gorzką była. Wobec masy narodu, w ciężkich warunkach, podążają­cej do oświaty, dobrobytu i postępu, nikt nie zawinił ciężej i zdrożniej, niż ci, co bezsumiennie przemilczają, jak jest, a jak być powinno. Ilekroć dojdzie nas uzasadniona skarga na wyrządzoną krzywdę – złe będziemy karcić, jak gdzieindziej dobre podnosić, a na wypadek potrzeby chętnie przyjdziemy z poradą prawną.

I innych wskazówek nie poskąpimy: czytającym, co czytać należy, rolnikom, jak z roli największy wyciągnąć pożytek, wszystkim pytają­cym nas o radę, jak działać, aby lepiej było.

(…)

„Przyjaciel Ludu" nr l z l IV 1889. „Słowo wstępne”.

za: Materiały źródłowe do historii polskiego ruchu ludowego, tom I 1864-1918, zebrali i opracowali: K. Dunin-Wąsowicz, S. Kowalczyk, J. Molenda, W. Stankiewicz, Warszawa 1966, str. 56-57

A. Określ, jaki to rodzaj źródła historycznego. Odpowiedź uzasadnij.

B. Określ główne cele „Przyjaciela Ludu”

C. Na podstawie wiedzy źródłowej napisz, kto był założycielem i pierwszym redaktorem pisma.