Gorączka naftowa

Dobywanie nafty, ponieważ jest ona płynnym produktem wnętrza ziemi, różni się znacznie od dobywania kopalin stałych. Zamiast kopania szybów wierci się otwory wiertnicze, którymi nafta sama wypływa albo jest wypompowywana. Eksploatacja jednego otworu trwa zwykle krótko, a wiercenia często są zawodne. Górnictwo naftowe połączone jest z wiel­kim ryzykiem, bo rozwój produkcji, zależny w znacznej części od przypadku, odbywa się skokami wytwarzając co jakiś czas szkodliwe waha­nia między zastojem (wyczerpaniem) a nadprodukcją. (…)

Liczba przedsiębiorstw nafciarskich [w Galicji] jest bardzo znaczna. W ciągu ostatniego dziesięciolecia wzrosła ona poważnie, co dowodzi, że stosunki rozwijają się nie w kierunku konsolidacji tego przemysłu, ale przeciwnie, w kierunku jeszcze większego rozdrobnienia.

(…)

Przemysł naftowy narażony jest co czas jakiś na ciężkie przejścia, na stały, stopniowy spadek cen, połączony z silnymi wahaniami i wstrząśnieniami w całym środowisku tego przemysłu. W r. 1872 płacono za q ropy 36 kor., 1878 – 19 kor., Słoboda Rungurska sprzedawała ją po 15 kor., Schodnica po 6-7 kor., Borysław po 3 kor., w ciągu 1908 r. cena z 1.50 kor. spadła na 0.50 kor. za q. Pod koniec 1908 r. podniosła się do 1 kor. za q, a nawet na dłuższe terminy dostawy doszła do 1.30 kor. (…)

Te chorobliwe przesilenia występują zawsze po każdej nagłej pod­wyżce produkcji, która zamienia się łatwo w chwilową nadpro­dukcję z powodu braku rezerwuarów i braku przygotowania ze strony rafinerii na odpowiednie powiększenie przeróbki. Przy tym spekulacja stara się rozmiary nadprodukcji sztucznie rozdymać albo je przedłużać. Właściwie jednak cierpi nasz przemysł naftowy: 1) z powodu wielkiego rozdrobnienia tej produkcji i 2) z powodu rozdziału pomiędzy produk­cją surowca a produkcją towarów do konsumpcji przeznaczonych, ropa jest bowiem surowcem, który dopiero po przeróbce w rafinerii dostaje się do rąk publiczności. Wynika stąd naturalna walka o cenę surowca pomiędzy producentami surowca a rafinerami, w której ci ostatni są zwykle górą jako silniejsi finansowo (większość rafinerii – to potężne przedsiębiorstwa), mający więcej skłonności i możności zorganizowania się i porozumienia, a nadto posiadający przewagę pod względem handlo­wym. (…)

Fr. Bujak, Galicja, Lwów 1910

Za: Galicja w dobie autonomicznej (1850-1914), wybór tekstów w opracowaniu Stefana Kieniewicza, Wrocław 1952, str. 247-251

A. Przedstaw technologię wydobycia ropy naftowej.

B. Wyjaśnij, dlaczego rozdrobnienie przedsiębiorstw zajmujących się wydobyciem ropy naftowej wpływało niekorzystnie na rozwój przemysłu naftowego w Galicji.

C. Wyjaśnij, czym były spowodowane znaczne wahania cen ropy naftowej.

D. Porównaj organizację wydobycia ropy naftowej z jej przetwórstwem.