Gospodarka Lubeckiego wg wspomnień Leona Sapiehy
Królestwo było wycieńczone po wojnach. Przy niesprężystej administracji podatki nie wpływały – tak że dochody nie wystarczały nawet na opłacenie wojska. Rada administracyjna zdała cesarzowi raport, przedstawiający smutny stan finansów i jako jedyny środek zaradczy wnosiła na zmniejszenie wojska, przez to i wydatków na nie. Na ten raport odpowiedział cesarz bardzo ostro. Utrzymanie wojska na tej samej stopie było warunkiem istnienia Królestwa Polskiego. Gdyby ono tego wykonać nie mogło, byłoby to dowodem niemożności istnienia. Nie pozostawało wtenczas, jak zamienić je w prowincję rosyjską. Odpowiedź ta przeraziła członków rady.
Wtenczas książę Lubecki napisał długi i wyczerpujący – memoriał, dowodził, że Królestwo może swoim wydatkom zadość uczynić, lecz potrzebna jest gruntowna zmiana w administracji finansów. Wskutek tego został mianowany ministrem skarbu. Aby poznać działalność i zasługi księcia Lubeckiego, porównajmy stan finansów Królestwa w chwili, gdy ich administrację odebrał, ze stanem, w którym je zostawił przed powstaniem 1830 r. Gdy książę objął ministerstwo, całkowity dochód Królestwa wynosił 55 milionów złotych polskich, właśnie tyle, ile wynosiły wydatki na wojsko. Rząd był zabrał wszystkie depozyta sądowe. Zalegały płace wojskowe miesięczne, urzędników cywilnych kwartalne. Dla braku funduszów nie budowano żadnych gościńców, ani nie wykonywano żadnych robót publicznych. Podatki z największą trudnością wpływały. Wielka część majątków prywatnych była pod sekwestrem dla zaległych podatków. Majątki były tak zadłużone, że suma długów zahipotekowanych przewyższała ówczesną wartość ziemi. Musiano więc utrzymać moratorium, czyli prawo, że właściciel ziemi nie mógł być sądownie przymuszonym do zapłacenia długu przez sprzedaż majątku nieruchomego. O kredycie więc mowy być nie mogło.
Przy końcu administracji księcia Lubeckiego dochód państwa podniósł się z 55 na 88 milionów złotych polskich. Wszystkie depozyta sądowe, przez rząd zabrane, były zwrócone, płace wojskowe i cywilne, zaległe i bieżące, regularnie wypłacane. W skarbie publicznym była rezerwa około 80 milionów. Budowano gościńce, kopano kanały i inne wykonywano roboty publiczne. Podatki wpływały bez trudności. Przez zaprowadzenie Towarzystwa Kredytowego majątki były z długów oczyszczone. Moratorium zniesione.
Królestwo Kongresowe i powstanie listopadowe w świetle źródeł. Przedstawił B. Pawłowski, str. 6
1. Na podstawie wiedzy pozaźródłowej napisz imię cesarza, o którym mowa w źródle.
2. Wymień wspomniane w tekście przyczyny złego stanu finansów Królestwa Polskiego.
3. Przedstaw działania księcia Lubeckiego, zmierzające do zrównoważenia budżetu Królestwa Polskiego i oceń ich skuteczność.