Wpływ przeobrażeń w Japonii na Azję
Ocena pisarza hinduskiego Rabindranatha Tagore
Pewnego poranka spojrzał cały świat i dziwił się: bo oto przełamała Japonia w czas nocy mury swych starych przyzwyczajeń i w triumfie wyszła poza ich obręb. A stało się to w tak nieprawdopodobnie krótkim czasie, jak zmiana szaty, a nie powolne wznoszenie budowy. Nowa Japonia okazała zarówno pełne otuchy, dojrzałe poczucie siły, jak i świeżość i niewyczerpaną pełnię możliwości nowo obudzonego życia. Obawiano się wówczas, że idzie tu tylko o przelotny grymas czasu, o bańkę mydlaną, doskonałą wprawdzie co do kształtu i piękności barwy, wewnątrz jednak pustą i bez treści. Lecz Japonia wykazała ostatecznie, że nagłe objawienie jej mocy, to ani krótkotrwały cud, ani przypadkowe i przemijające zjawisko, wydobyte z ciemnych otchłani przez nurt czasu, które by porwane wpaść miało następnej chwili w morze zapomnienia (...)
Japonia, to dziecko starego Wschodu, przejęła śmiało wszystkie dary nowego czasokresu. Wykazała odwagę ducha, przełamując szranki przyzwyczajeń, wystawione z biegiem czasu przez ospałość; własna dzielność i czujność stać się miały na przyszłość jej ubezpieczeniem i ochroną. W ten sposób zetknęła się z życiem czasu i przyjęła na się z podziwu godną gorliwością i nadzwyczajnym uzdolnieniem zobowiązania, jakie na nią nałożyła nowoczesna cywilizacja.
To właśnie dodało otuchy całemu Wschodowi. Przekonaliśmy się, że jest jeszcze w nas życie i siła, że trzeba tylko precz rzucić zaschłą korę i zanurzyć się nago w odmładzającym prądzie czasu. Przekonaliśmy się, że uciekanie się do rzeczy martwych, to śmierć i że ten tylko żyje, co cały trud życia bierze na swe barki.
Japonia nauczyła nas, że musimy sobie przyswoić hasło czasu, by umieć odpowiedzieć na odzew; inaczej grozi nam zguba. Japonia przyniosła Azji wieść, że w starym nasieniu kryje się zarodek życia i że trzeba je tylko worać w głębię nowego czasu.
Teksty źródłowe do nauki historii w szkole. Ruchy wyzwoleńcze w krajach Azji (1850-1914, Warszawa 1960, nr 37, str. 45-46
1. Napisz, jak w literaturze historycznej nazywa opisane przez autora źródła reformy przeprowadzone w Japonii.
2. Przedstaw stosunek autora źródła do reform przeprowadzonych w Japonii.
3. Oceń wiarygodność autora.