Informacje o światowym kryzysie ekonomicznym 1933r. (Louis Pommery)
(...) Niektóre cyfry określają wymownie głębię kryzysu. Przede wszystkim spadek cen: wskaźnik cen hurtowych przyjmując stan w roku 1929 za 100, wynosił w roku 1932 w Stanach Zjednoczonych 68, w Niemczech 70, w Anglii 67, we Francji 68. To była przeciętna. Wszelkie artykuły podstawowe, notowane na rynkach, spadły jeszcze bardziej w cenie: w Chicago cena korca pszenicy spadła z 148 centów w 1929r. do 44,5 w 1932; w Nowym Yorku bawełna spadła z 18,5 centów za funt na 5,18, kauczuk z 20 centów na 2,94, miedź z 21 na 5,16. Przykładów tych można przytaczać więcej. Łatwo można sobie wyobrazić skutki takiej obniżki dla producentów i dla kupców.
Nie mniejszy wpływ wywierało ograniczenie produkcji. Wskaźnik światowej produkcji przemysłowej (z wyjątkiem ZSRR), przyjmując znowu za 100 stan z roku 1929, wynosił w 1932r. 63,8 - tak więc 53 w Stanach Zjednoczonych i Niemczech, 71 we Francji, 69 w Belgii, 58 w Kanadzie, 67 we Włoszech, 62 w Polsce. Kryzys jest więc „światowy”.
Jest on także powszechny: światowa produkcja węgla kamiennego spadła 1332 milionów ton do 960 milionów, stali z 120 milionów na 50, miedzi z 1905000 ton na 933000, aluminium z 273000 na 153000, kwasu siarkowego z 12500000 ton do 8800000, samochodów 6310000 na 1979000; zużycie światowe bawełny spadło z 7091000 bel do 4866000, kauczuku z 807000 ton do 670000.
Kryzys ogarnął wszystkie gałęzie przemysłu wszystkich krajów, z wyjątkiem oczywiście ZSRR.
Bezrobocie przybrało niespotykane dotąd rozmiary. W jesieni 1932r. znajdowało się na świecie w przybliżeniu trzydzieści milionów ludzi zupełnie bezrobotnych (blisko sześć milionów w Niemczech, blisko trzy miliony w Anglii, dwanaście milionów w Stanach Zjednoczonych, przeszło milion we Włoszech). Jeszcze wyższa prawdopodobnie była liczba robotników zatrudnionych tylko częściowo w fabrykach czynnych trzydzieści lub dwadzieścia godzin w tygodniu, a czasem nawet mniej.
Mnożyły się bankructwa. We wszystkich krajach upadły wielkie przedsiębiorstwa. (...)
Handel międzynarodowy skurczył się ogromnie. W 1929r. wysokość miesięcznych obrotów międzynarodowych wynosiła 5350 milionów dolarów złotych; w styczniu 1930r. - wynosiła tylko 4850 milionów, w styczniu 1931r. - 3260 milionów, w styczniu 1932r. 2135 milionów i w styczniu 1933 - 1785 milionów.
Przyczyną tak wielkiego spadku była zniżka cen i kurczenie się wymiany. Jeżeli chodzi o tę ostatnią, to obniżka wynosiła 25%, co wystarczało, by normalny bieg interesów handlowych został zdezorganizowany. Zasługują na podkreślenie skutki w dziedzinie transportów morskich. We wrześniu 1932r. 21% tonażu światowego było unieruchomione w portach. Frachty spadły do 40% poziomu z 1913r. (...)
St. Sierpowski, Źródła do historii powszechnej okresu międzywojennego. T. II: 1927-1934, Poznań 1992
A. Oceń jego wiarygodność.
B. Wymień przejawy kryzysu.
C. Autor wprowadza rozróżnienie między pojęciami: kryzys światowy i kryzys powszechny. Wyjaśnij na czym polega różnica między nimi.
D. Jakiego państwa nie dotknął kryzys gospodarczy?