Sytuacji militarna i międzynarodowa wg Guderiana
(…)
Tak więc nasza ofensywa na Moskwę nie udała się. Wszystkie ofiary i wysiłek naszych walecznych wojsk były daremne. Ponieśliśmy poważną klęskę, która w ciągu najbliższych tygodni, z powodu uporu najwyższego kierownictwa, pociągnęła za sobą zgubne następstwa. Wszystko dlatego, że ludzie zasiadający w OKW [Oberkommando der Wehrmacht - Naczelne Dowództwo Wehrmachtu] i OKH [Oberkommando des Heeres – Naczelne Dowództwo Wojsk Lądowych] w dalekich Prusach Wschodnich, mimo wszystkich raportów, nie mieli żadnego pojęcia o prawdziwym położeniu swych wojsk w warunkach zimowych. Nieznajomość sytuacji prowadziła do tego, że stawiali im coraz to nowe, niewykonalne zadania.
Wycofanie się zawczasu na dostatecznie odległą linię obrony, położoną w dogodnym terenie i częściowo już umocnioną, wydawało się najlepszym środkiem do
tego, aby unikając zbędnych strat, odwrócić sytuację i przetrwać w zabezpieczonych warunkach aż do nastania wiosny. W pasie działania 2 armii pancernej jakby stworzona do tego celu była, częściowo umocniona już w październiku, linia rzek Zusza, Oka. Ale właśnie na wycofanie się na tę linię Hitler nie chciał się zgodzić. Czy poza jego uporem współdecydującą rolę odegrały tu względy polityki zagranicznej, tego nie umiem powiedzieć. Skłonny jednak jestem przypuszczać, że tak istotnie było, albowiem 8 grudnia Japonia przystąpiła do wojny, a 11 grudnia Niemcy wypowiedziały wojnę Stanom Zjednoczonym.
Żołnierz dziwił się wówczas,, że chociaż Hitler wypowiedział wojnę Stanom Zjednoczonym, to jednak Japonia ze swej strony nie wypowiedziała wojny Związkowi Radzieckiemu. Fakt, iż krok ten nie został poczyniony, zwalniał wojska rosyjskie na Dalekim Wschodzie i dawał możność użycia łeb przeciw Niemcom. Z nie spotykaną dotąd szybkością przerzucano je na nasze fronty, gdzie jeden po drugim nadchodziły transporty świeżych wojsk. Nasza dziwna polityka nie tylko nie przyniosła nam ulgi, lecz spowodowała nowe, ogromne trudności o rozmiarach trudnych do przewidzenia. Płacić zaś za to wszystko musieli żołnierze.
Odtąd wojna zaiste stała się „totalna”: ekonomiczny i wojskowy potencjał większej części globu ziemskiego zjednoczył się przeciw Niemcom i ich słabym sojusznikom. (…)
Guderian H., Wspomnienia żołnierza, tłum. J. Nowacki, Warszawa 1991, str. 206-207
A. Wymień czynniki, które zdaniem Guderiana przyczyniły się po porażki wojsk niemieckich pod Moskwą w grudniu 1941 r.
B. Jakie środki zaradcze, zdaniem Guderiana, mogły uchronić armię niemiecką przed porażką?
C. Jak Guderian ocenia działania dyplomacji niemieckiej wobec wybuchu wojny na Dalekim Wschodzie?