Rozstrzelanie ks. Mateusza Zabłockiego1 w świetle zeznań ks. Bolca z 1947
(...)
W dniu 4 IX1939 r. oświadczył mi mój proboszcz, dziekan gnieźnieński ksiądz Mateusz Zabłocki, że otrzymał od władz (bodajże wojskowych) polecenie zorganizowania straży obywatelskiej z uwagi na ewakuację władz państwowych, w szczególności policji. (...) Około godziny 3 po południu tegoż dnia [10 IX 1939 r.] spotkałem ks. dziekana Zabłockiego ubranego odświętnie. Oświadczył mi, że jedzie do sztabu niemieckiego, aby miasto poddać. Pojechał samochodem (adlerem) sam tylko z szoferem. (...) Około godz. 10 wieczorem tegoż dnia wrócił do Gniezna dziekan Zabłocki ranny. Niemcy rzucili na niego za Żydowem granat ręczny, jakkolwiek samochód miał białą flagę. Granat wyrwał ciało aż do kości na przedramieniu prawej ręki. Niemcy sami opatrzyli mu rękę i podobno nawet przeprosili go. (...) Ks. Zabłockiego umieszczono w szpitalu, gdzie leczył go niemiecki lekarz Andersch. Tam w szpitalu dziekan Zabłocki został przesłuchany przez Gestapo. (...) Gestapo odniosło się do ks. Zabłockiego niezwykle brutalnie w czasie badania, rzucając rozmaite wyzwiska. Opowiadał mi o tym ks. Zabłocki, którego kilka razy w szpitalu odwiedzałem: Mówił mi też, że Andersch stara się, aby leczenie trwało jak najdłużej; chodziło o ochronienie ks. Zabłockiego przed aresztowaniem. Mimo to ks. Zabłocki został zabrany ze szpitala przez Gestapo w nocy z 12 na 13 października 1939 r. Ks. Zabłocki miał tylko na sobie szlafrok i biret. Został przewieziony do Inowrocławia i tam postawiono go przed „sąd". Z więzienia przysłał ks. Zabłocki „gryps", który ja czytałem. List był przeznaczony dla jego siostry. Ks. Zabłocki pisał, że został skazany na dwukrotną karę śmierci, raz za swój udział w powstaniu wielkopolskim 1918/19, a po wtóre za opór ludności cywilnej miasta Gniezna. Ks. Zabłocki zginął w Inowrocławiu w dniu 17 X 1939 r. Po jego śmierci pojawiły się na murach Gniezna czerwone obwieszczenia, donoszące o jego rozstrzelaniu (...); jego imię Mateusz przekręcono na Tadeusz.
Prawdziwa historia Polaków. Ilustrowane wypisy źródłowe 1939-1945, tom 1. 1939-1942, opracowali Dariusz Baliszewski i Andrzej Krzysztof Kunert, Warszawa 1999, str. 139
1. Za jakie działania ksiądz Zabłocki został skazany przez władze niemieckie na podwójną karę śmierci?
2. Oceń słuszność zarzutów postawionych księdzu Zabłockiemu odnośnie jego działalności we wrześniu 1939 r.
3. W jaki sposób na losy księdza Zabłockiego starał się wpłynąć dr Andersch?