Zakończenie ewakuacji Armii Polskiej z ZSRR do Iranu w re­lacji „Dziennika Żołnierza".  30 sierpnia 1942 r.

W początkach kwietnia br. przybyło z Rosji do Persji około 40000 naszych roda­ków, w czym 25000 wojska i 15000 osób cywilnych. Na ziemi perskiej znaleźli oni go­ścinę i opiekę zarówno ze strony gospodarzy, jak i Anglików, a przede wszystkim ze strony Rządu RP i innych czynników polskich.

Obecnie nadchodzą radosne wiadomości, że liczba z kwietnia powiększona zosta­ła o dalsze 70 tysięcy osób. Oto w ciągu ostatniego miesiąca wyewakuowały się z Rosji oddziały wojska polskiego w liczbie 40144 osób, oddziały służby pomocniczej (4687 osób, w tym 1839 kobiet) oraz 25145 osób cywilnych.

Wśród ludności cyw. jest 4013 mężczyzn, 11806 kobiet i 9326 dzieci. Wśród przybyłych procent inteligencji jest niewielki. Większość stanowią rodziny robotni­cze, kupieckie, rzemieślnicze itp. Na szczególne podkreślenie zasługuje fakt, że licz­ba wyewakuowanych dzieci sięga 40 procent ogółu ewakuowanych. O los tych dzie­ci możemy być dzisiaj spokojni. Ciężkie warunki życia, w jakich znajdowały się w Rosji, mają już one za sobą. Można uznać, że te 10000 zostały uratowane dla przyszłości.

Informacje, jakie nadchodzą do Londynu wskazują, że stan zdrowia przybyłych do Persji nie jest zbyt dobry. Nie zanotowano jednak żadnych objawów chorób epidemicz­nych, które tak dotkliwie dały się odczuć podczas kwietniowej ewakuacji. Całokształt zresztą zagadnienia rozmieszczenia, odzienia, wyżywienia i leczenia przybyłych przed­stawia się obecnie o wiele lepiej. Ewakuacja obecna zapowiedziana była już od dłuż­szego czasu i czynniki polskie w Persji mogły ją należycie przygotować, że [sic] dzięki temu cała ludność polska przybyła ostatnio do Persji znajdzie się od razu w stosunko­wo lepszych warunkach, aniżeli grupa przybyłych w kwietniu.

Prawdziwa historia Polaków. Ilustrowane wypisy źródłowe 1939-1945. Tom 1. 1939-1942, oprac. Dariusz Baliszewski, Andrzej Krzysztof Kunert, Warszawa 1999, str. 646

1. Na podstawie wiedzy pozaźródlowej wyjaśnij, kiedy i w jakich okolicznościach zostały sformowane oddziały, o których mowa w źródle.

2. Korzystając z wiedzy pozaźródłowej wyjaśni okoliczności i rozmiary ewakuacji żołnierzy i polskiej ludności cywilnej ze Związku Radzieckiego.

3. Porównaj warunki egzystencji w nowym miejscu rozlokowania Polaków ewakuowanych w kwietniu i sierpniu 1942 r. i wyjaśnij przyczyny tych różnic.