Akademia Wileńska - wyższa uczelnia utworzona w 1578 r. w Wilnie przez Stefana Batorego z dawnego kolegium jezuickiego; Akademia Wileńska początkowo miała 3 wydziały: filozoficzny, teologiczny i prawny; od połowy XVII w. stopniowo podupadała - odrodziła się, gdy po kasacie zakonu jezuitów przejęła ją Komisja Edukacji Narodowej i w 1780 r. przekształciła w uczelnię świecką.

W 1802 r. Akademia Wileńska została przekształcona w Uniwersytet Wileński; w pierwszej ćwierci XIX w. Uniwersytet Wileński przeżywał okres swej świetności - wtedy wykładali na nim bracia Śniadeccy i Joachim Lelewel, działało Towarzystwo Filomatów; w 1832 r. został zamknięty przez władze carskie; w latach 1919-1939 istniał pod nazwą Uniwersytetu im. Stefana Batorego.