karbonaryzm/karbonariusze/wolnomularstwo – tajny ruch polityczny w pierwszej połowie XIX wieku, wymierzony przeciwko absolutyzmowi; karbonariusze włoscy opowiadali się na ustrojem konstytucyjnym; karbonariusze organizowali się na wzór masonerii, a ich nazwa wywodzi się od od wypalaczy węgla drzewnego, którzy ukrywali w swoich szałasach zbiegów politycznych; wpływy karbonariuszy były stopniowo wypierane przez ruch nacjonalistyczny Giuseppe Mazziniego – Młode Włochy.