powstanie łódzkie zwane również powstaniem czerwcowym – pierwsze zbrojne robotników w trakcie rewolucji 1905 roku, do którego doszło w dniach 22-24 czerwca 1905 r., uznawane za początek rewolucji 1905 r. w Królestwie Polskim; walki rozpoczęły się od ataku robotników na żołnierzy carskich na ulicy Wschodniej 22 czerwca; w nocy z 22 na 23 powstańcy zbudowali ponad 100 barykad  – w ich obronie poległo ok. 160 robotników; 25 czerwca władze ogłosiły stan wojenny w Łodzi i powiecie łódzkim, ale mimo to akcje strajkowe trwały aż do 1907 r.