Ruch Obrony Praw Człowieka i Obywatela (ROPCiO) – niezależne ugrupowanie polityczne utworzone 1977 r., zróżnicowane organizacyjnie i ideowo, zróżnicowany ideowo i organizacyjnie; jego działacze na bieżąco prowadzili walkę o pełną realizację praw człowieka i a w dalszej perspektywie dążyli do zmiany ustroju politycznego i gospodarczego Polski;  czołowi działacze to m.in. Leszek Moczulski i Andrzej Czuma; w 1979 r. grupa Moczulskiego utworzyła Konfederację Polski Niepodległej, grupa Czumy ograniczyła działalność.