unia szmalkaldzka - związek zawiązany w 1531 r. w Schmalkalden przez protestanckich książąt Rzeszy w obronie ich wyznania; do związku przystąpiło siedmiu książąt i jedenaście miast; członkowie zobowiązali się do wzajemnego udzielania sobie pomocy na wypadek zagrożenia; cesarz Karol V zdecydował się w 1532 r. na zawarcie pokoju ze związkiem szmalkaldzkim, ale już w 1546 r. rozpoczął tzw. wojnę szmalkaldzką, podczas której wojska unii zostały pokonane pod Mühlbergiem, a sama unia wkrótce rozwiązana.