uniwersał połaniecki – akt prawny wydany przez Tadeusza Kościuszkę 7 V 1794 r. w obozie pod Połańcem, w którym nadawał chłopom pańszczyźnianym wolność osobistą oraz obniżał wymiar pańszczyzny wszystkim chłopom od 33 do 50 procent, a biorącym udział w powstaniu znosił całkowicie; uniwersał połaniecki zapewniał chłopom opiekę rządu oraz gwarantował nieusuwalność z ziemi tym, którzy wywiązywali się ze swoich powinności wobec dworu.