volksdeutsche - osoby, które przed 1 IX 1939 r. miały obywatelstwo polskie, a w czasie okupacji hitlerowskiej zostały wpisane na niemiecką listę narodową na podstawie wydanego w XI 1939 r. okólniku o tymczasowym obywatelstwie niemieckim mieszkańców dawnego Wolnego Miasta Gdańska i obszarów Rzeczypospolitej włączonych do Niemiec; w III 1941 r. władze III Rzeszy wydały rozporządzenie o niemieckiej liście narodowej (Deutsche Volksliste), ustanawiające podział wpisywanych na nią osób na 4 grupy:

I - aktywnych w okresie międzywojennym członków organizacji prohitlerowskich

II - biernych, ale uważających się za Niemców

III - Polaków pochodzenia niemieckiego lub mieszanego, Ślązaków, Kaszubów, Mazurów

IV - „spolonizowanych Niemców”

Często, wbrew woli zainteresowanych, zaliczano do III i IV grupy osoby, które nie czuły się Niemcami, lecz Polakami; większość wpisanych na Volkslisty dochowała wierności Polsce, a część brała udział w ruchu oporu.

W Generalnym Gubernatorstwie oprócz Niemców na "Deutsche Volksliste" zapisała się pewna liczba osób w celu korzystania z przywilejów; z nich też rekrutowało się wielu agentów i współpracowników gestapo.