Ustawa Le Chapelier z 14 czerwca 1791 r.

Art. 1. Skoro zniweczenie wszystkich odmian związków obywateli tego samego stanu i zawodu jest jedną z fundamentalnych podstaw Konstytucji francuskiej – zabrania się przywracać je faktycznie pod jakimkolwiek pozorem i w jakiejkolwiek formie.

Art. 2. Obywatele tego samego stanu lub zawodu, przedsiębiorcy, sklepi­karze, robotnicy i czeladnicy jakiegokolwiek rzemiosła nie mogą, zebrawszy się razem, wyznaczać przewodniczącego, sekretarzy ani syndyków, prowadzić rejestrów, podejmować uchwał lub postanowień o swoich tak zwanych wspól­nych interesach. (…)

Art. 4. Gdyby wbrew zasadom wolności i Konstytucji obywatele uprawiający ten sam zawód lub rzemiosło podjęli postanowienia lub zawarli porozumienia zmierzające do wspólnego udzielenia odmowy na zajmowanie się swymi pracami lub wykonania ich tylko za określonym wynagrodzeniem, to te posta­nowienia lub porozumienia, zaprzysiężone lub nie, uznane są jako sprzeczne z Konstytucją, zagrażające wolności i Deklaracji Praw Człowieka i za pozbawione skutków. Organa administracyjne i municypalne są zobowiązane za takie je uznać. Sprawcy, przywódcy i podżegacze, którzy te porozumienia spowodują, zredagują je lub będą im przewodzić, odpowiadają na wniosek prokuratora Komuny przed Trybunałem Policji, ulegając karze 500 liwrów grzywny i za­wieszeniu na przeciąg roku w wykonywaniu wszystkich praw obywateli czyn­nych oraz uczestniczeniu w zgromadzeniach pierwiastkowych.

Art. 5. Zabrania się wszystkim organom administracyjnym i municypalnym pod osobistą odpowiedzialnością (ich członków) zatrudniać, przyjmować lub dopuszczać do przyjęcia (do prac w ich zawodzie) przy jakichkolwiek robotach publicznych tych spośród przedsiębiorców, robotników lub czeladników, którzy spowodują lub podpiszą wspomniane postanowienia lub porozumienia, z wyjąt­kiem wypadku, gdy z własnej woli zgłoszą się do kancelarii Trybunału Policji, aby je odwołać lub ich się wyprzeć. (…)

Art. 8. Wszystkie zbiegowiska złożone z rzemieślników, czeladników i ro­botników na dniówce lub przez nich wywołane i zwrócone przeciw swobodne­mu i opartemu na dwustronnym porozumieniu wykonywaniu przemysłu lub prac u osób jakiejkolwiek kategorii, lub przeciw działalności policji i wykonywaniu wydanych w tym przedmiocie orzeczeń sądowych, jak również przeciw licytacjom i przetargom publicznym różnych przedsiębiorstw — będą uważane za zbiegowiska buntownicze i jako takie rozpraszane przez piastunów siły zbrojnej na mocy formalnego wezwania, które zostanie do nich skierowane, a ich uczestnicy zostaną ukarani z całą surowością praw dotyczących sprawców, podżegaczy i przywódców takich zbiegowisk i tych wszystkich, którzy do­ puszczają się aktów przemocy.

Powszechna historia państwa i prawa. Wybór tekstów źródłowych, wyboru dokonali Marian Józef Ptak i Marek Kinstler, Wrocław 1996, str. 65-66

A. Rozstrzygnij, czy cytowane prawo respektowało prawo do zrzeszania się i zgromadzeń. Odpowiedź uzasadnij, powołując się na treść źródła.

B. Jakie dwa prawa zostały sobie przeciwstawione w cytowanym źródle? Wyjaśnij, na czym polegała ich kolizja.

C. Rozstrzygnij, czyje interesy reprezentowali autorzy cytowanego źródła – robotników czy burżuazji. Swoją odpowiedź uzasadnij.