Poselstwo Krzysztofa Zbaraskiego do Stambułu (1622)

Stawił się książę [Zbaraski] na czas wyznaczony i już dy­wan [tj. dwór] zastał zebranym. Usiadłszy na wezgłowiu, na­przeciw [wielkiego] wezyra, w krótkiej i poważnej mowie oświadczył chęć niezrywania od tylu wieków trwającego mię­dzy dwoma narodami pokoju. Kazał otworzyć złocistą tekę, której były zawarte oryginalne listy i przymierza między kró-a~ii polskimi a padyszachami tureckimi. Wyjął list Solimana [Sulejmana I Wielkiego] do króla Zygmunta I i czytać go kazał, [a] był on w następujących słowach: „Doszło mnie pi­sanie Twoje, Królu, z którego widzę, jak troskliwie baczysz, by nie przyszło do wylewu krwi między narodami, które pieczy naszej Bóg Najwyższy powierzył; żądasz oraz, by trwająca między nami przyjaźń przeszła do synów naszych – do mego Selima i Augusta Twojego. Oba są jeszcze podobno niepostanowieni – ufam, że oba pójdą ojców swych śladem. Ja kończę już lat siedemdziesiąt i Tyś już sędziwy; dowijają się nici życia naszego i wkrótce ujrzymy się w szczęśliwszych krainach, gdzie pełni tryumfów i sławy obaj będziemy siedzieć obok Najwyższego – ja po prawej ręce, a Ty po lewej, i rozmawiać będziemy o naszej tutaj przyjaźni. (…) Bądź za­tem zdrów”. Nie tylko wezyr, [ale] dywan cały słuchał z roz­rzewnieniem tego listu Solimana. Dotykali się [później] z usza­nowaniem karty, o którą się ocierała ręka Solimana. Rzekł na koniec wezyr: „Mawiał nam wielki Soliman, że woli mieć za przyjaciół Polaków, niż za hołdowników. Nie przystoi i nam myśleć inaczej. I cóż by [zresztą] dla nas za korzyść [była] więcej pustyń przymnażać, wszak z nich najwięcej ottomańskie składa się państwo. Osadźmy te wprzódy ludźmi, niż o cudze kusić się mamy. Są Polacy dumni, bogato się stroją, lecz w istocie są ubogimi. Nie kopią w górach swych złota, konchy morskie nie wydają dla nich szkarłatów, ani z drzew morwowych snują się dla nich jedwabie. I cóż nam przyszło z wojny chocimskiej. Żyjmy więc w zgodzie!”. To mówiąc, podał rękę posłowi i pisarzom swoim te, co pod Chocimiem pakta, co rychlej wygotować rozkazał.

Samuel Kuszewicz, Poselstwo księcia Zbaraskiego do Turek w roku 1622

Za: Wielka historia świata, T. 7: Świat w XVII wieku, pod red. Antoniego Podrazy, Kraków 2005, str. 257

A. Na podstawie wiedzy pozaźródłowej opisz przebieg i wynik wspomnianej przez wezyra wojny chocimskiej.

B. Na podstawie źródła oraz wiedzy pozaźródłowej przedstaw stosunki polsko-tureckiej przed wojnami z początku drugiego dziesięciolecia XVII w.

C. Wymień argumenty, które zdaniem wezyra przemawiały za przywróceniem pokoju.