List agenta Fuggerów z Amsterdamu z handlu holenderskim z Indiami, 24 lipca 1599 r.

Z ośmiu holenderskich statków, które czternaście i pół miesiąca te­mu wypłynęły stąd do Indii po towary korzenne, przybyły w tym tygodniu cztery. Są bardzo bogato załadowane. Ich największym ładunkiem jest pieprz w ilości trzystu łasztów, co powinno dać ponad 4000 beli. Reszta to inne towary korzenne, jak goździki, kwiat muszkatołowy, muszkat, cy­namon itd. Statki mają ładowność 225, 215, 70 i 40 łasztów. Pozostałe
cztery statki z wojskiem zostawili na wyspie Banka. Popłynęły one na Molukki i powinny przypłynąć za kilka miesięcy. Uważa się to tutaj za niebywałą nowinę dziwiąc się, że statki te odbyły tę podróż w tak krót­kim czasie. Siedem miesięcy płynęły do Indii Wschodnich a dwa pozostał na wyspie Banka. Tam zostały załadowane i wróciły w ciągu pięciu i pół miesiąca. W tak krótkim czasie nigdy nie pokonali tej trasy Portugalczycy.

Indianie z Banki handlowali z nimi w pełnej przyjaźni, a Holendrzy zapłacili za szkody, jakie im wyrządzili przed trzema laty. W tym czasie trzy galery portugalskie napadły na miasto Baneam, ale dzięki ho­lenderskiej pomocy Indianie zabili ośmiuset Portugalczyków, a pozosta­łych wraz ze statkami zatrzymali w niewoli. Jako że właśnie temu ludowi ta podróż morska tak się poszczęściła, będą podejmować następne, i jeśli król Hiszpanii nie będzie miał się na baczności i nie przeszkodzi tym podróżom, może to z czasem przynieść znaczne szkody królestwu Portugalii i Wenecjanom.

Statki te oceniane są na trzy razy po sto tysięcy funtów flaman­dzkich. Będą one corocznie w handlu towarami korzennymi wyznaczać nowy porządek i niejednemu przestawią kompas. Państwa holenderskie chcą znów wysłać te statki z powrotem do Indii i wyprawić do króla Banki swego posła. Król Hiszpanii musiałby przeszkodzić temu siłą, w przeciwnym ra­zie one nigdy z tego nie zrezygnują.

Za: Stanisław Cynarski, Historia powszechna 1500-1648. Wybór źródeł, Kraków 1981, str. 26

A. Wymień państwa, dla interesów których, zdaniem autora, działalność handlowa Holendrów stanowiła zagrożenie.

B. Wymień towary będące przedmiotem importu holenderskiego.

C. Przedstaw formy rywalizacji o wpływy gospodarcze w Azji.