Związek szmalkaldzki, 1551 r.
Z łaski bożej my, Jan św. św. rzymskiego państwa, marszałek i elektor i Jan Fryderyk, ojciec i syn, książęta sascy (…) Filip, Ernest i Franciszek, bracia i kuzyni, książęta brunszwiccy i luneburscy, Filip landgraf heski (itd.) oznajmiamy niniejszym i czynimy wiadomo wszystkim:
Ponieważ obiegają wieści, jakoby zamierzano tych, którzy polecają głosić (…) czyste (…) słowo boże (…) w swoich księstwach i miastach. (…) siłą i przemocą od tego chrześcijańskiego przedsięwzięcia odsunąć.(…), ponieważ jednak obowiązkiem urzędu każdej chrześcijańskiej zwierzchności jest nie tylko dopuszczenie głoszenia słowa bożego własnym poddanym, lecz także troszczenie się o to, aby nie zostali przemocą oderwani od słowa bożego, przeto wymaga tego nasza największa konieczność i powinność urzędu zwierzchności, czy to się zdarzy teraz, czy w przyszłości, abyśmy zapobiegli temu, by ktoś nie pozwolił sobie nas lub naszych poddanych przemocą (…) odrywać od słowa bożego i znowu zmuszać do zniesionych (…) nadużyć. Przeto celem odparcia takiej przemocy i zapobieżenia zgubie ciała i duszy naszej i naszych poddanych (…) tylko dla obrony i ratunku, które przysługują każdemu (…) nie tylko na mocy praw naturalnych i ludzkich, lecz także na mocy pisanego prawa bożego, zjednoczyliśmy się wzajemnie w przyjacielski i chrześcijański związek (…) i ogłaszamy go niniejszym listem w sposób jak następuje:
Mianowicie, iż wszyscy mamy i chcemy trzymać się razem i ostrzegać jeden drugiego (…) przed niebezpieczeństwem (…). I chociaż ten związek tylko do obrony i ratunku a nie do tego zmierza, aby ktoś z nas miał rozpoczynać wojnę, gdy się jednak zdarzy, iż ktoś pomiędzy nami zostanie napadnięty (…) z powodu słowa bożego, ewangelickiej nauki i naszej świętej wiary (…) bez żadnej zwłoki, każdy według własnej największej możności, nie czekając na drugiego ma wspomagać i ratować napadniętego.
Za: Stanisław Cynarski, Historia powszechna 1500-1648. Wybór tekstów źródłowych, Kraków 1981, str. 102
A. Rozstrzygnij, którą ze stron konfliktu religijnego w cesarstwie reprezentowali sygnatariusze cytowanego dokumentu – katolicką, czy protestancką. Swoją odpowiedź uzasadnij, powołując się na treść źródła.
B. Wyjaśnij przyczyny i cele zawarcia związku szmalkaldzkiego.
C. Wymień zobowiązania członków związku.